فهرست مطالب
مقدمه
فلسفه ابزار مشتقه
مواجهه با انواع ریسک
کشف قیمت در بازار مشتقه
انواع ابزار مشتقه مبتنی بر دارایی پایه
ابزار مشتقه کالایی و مالی
بازارهای مشتقه
بازیگران بازار مشتقه
تاریخچه
انواع ابزار مشتقه
بخشی از متن
مقدمه
ابزار مشتقه از ابزارهایی مالی هستند که، عمدتاً مبتنی یا مشتق از یک دارایی پایه است. به عبارتی ارزش آنها منبعث از ارزش دارائی دیگری است. دارائیهایی که میتوانند به عنوان دارایی پایه در این ابزارها مورداستفاده قرار گیرد، عبارتند از: انواع سهام، ابزارهای بهرهای و متأثر از نوسانات نرخ بهره، ابزارهای بازار مبادلات ارزی، انواع کالا، اعتبارات مشخص و خاص و وامهای کوچک و کلان. پیش از آنکه به توضیح دقیقتر این ابزارها بپردازیم، مروری بر فلسفه تشکیل این ابزارها خواهیم داشت.
فلسفه ابزار مشتقه
هدف از سرمایهگذاری آن است که جامعه با تخصیص بهینه منابع و امکانات به رفاه و آسایش بیشتری دست یابد. صاحبان شرکتها، کارآفرینان و دولتها برای تولید کالاها و خدمات به منابع مالی نیاز دارند تا بتوانند پروژههای سرمایهگذاری را اجرا نموده و با احداث کارخانجات و توسعه محصولات جدید به نیازهای رو به رشد جامعه پاسخ دهند. منابع مالی که در اختیار این افراد قرار دارد، به تنهایی کفاف مخارج طرحهای سرمایهگذاری را نمیدهد، بلکه نیاز است تا سایر افراد جامعه نیز از طریق پساندازهای خود مشارکت نمایند .درواقع باید راهی پیدا کرد تا بتوان منابع مازاد را به جاهایی که کمبود منابع وجود دارد، هدایت کرد. برای این منظور باید بسترهای مختلفی فراهم شود. ازجمله مهمترین آنها ایجاد بازارها و نهادهای مالی است که به عنوان یک واسطه میان وامدهندگان و وامگیرندگان عمل مینمایند و با کارکردهای مختلفی که به لحاظ تسهیل انتقال وجوه و نقدشوندگی از خود بروز میدهند، فرایند تشکیل سرمایه را میسر میسازند. در کنار موارد اخیر لازم است تا نحوه استقراض دولت و شرکتها از عموم مردم و مشارکت آنها در منافع آتی طرحهای سرمایهگذاری نظاممند شود. ابزارهای مالی این مهم را انجام میدهند. ابزارهای مالی بیانکننده نوعی ادعا نسبت به منافع آتی یک دارایی است که برای دارنده آن عواید مشخصی را در آینده به ارمغان میآورد. سهام و اوراق قرضه در زمره سادهترین اشکال داراییهای مالی است که استفاده از آنها برای انتقال مالکیت وجوه میان قرضدهندگان و قرضگیرندگان بسیار متداول است. در شرایطی ساده که سهام و اوراق قرضه تنها ابزارهای مالی قابل معامله میباشند، تنها ریسک موجود به تغییرات ارزش بازار و احتمال نکول وامگیرندگان محدود میشود. در محیط ساده اخیر، مدیریت ریسک تنها به معاملات سهام و اوراق قرضه محدود میشود. برای مثال، مدیر یک پرتفوی ممکن است سبدی متشکل از سهام ریسکی و اوراق قرضه بدون ریسک در اختیار داشته باشد و وزن هر یک از این دو نوع دارایی را برحسب ریسکپذیری سرمایهگذاران تنظیم نماید. چنانچه مدیر پرتفوی بخواهد ریسک را کاهش دهد، تنها معاملات ممکن در این راستا کاهش وزن دارایی ریسکی یعنی فروش سهام موجود در پرتفوی و افزودن اوراق قرضه بدون ریسک است.
اما واقعیت آن است که ما در دنیای پیچیدهای زندگی میکنیم که سهام و اوراق قرضه تنها ابزارهای در دسترس سرمایهگذاران نیستند. سرمایهگذاران میتوانند به مدد ابزارهای خلقشده توسط مهندسی مالی سطح ریسک و بازده پرتفوی خود را به روشهای متنوعی تنظیم نمایند. یکی از استراتژیهای متداول در مهندسی مالی و مدیریت ریسک استفاده از ابزار مشتقه است. درواقع، بازارهای مالی از طریق قراردادهایی موسوم به “مشتقه” راه خود را برای ارائه بیمه در مقابل زیانهای مالی هموارساخته است. ابزارهای مشتقه جزو ابزارهای مدیریت ریسک در بازارهای مالی قلمداد میشوند.
مواجهه با انواع ریسک
هنگام انجام هر کسب و کاری، تصمیمات باوجود ریسک اتخاذ میشوند، میتوان گفت تصمیمگیرندگان با دو نوع ریسک کلی مواجه هستند:
• برخی ریسکها به ماهیت بنیادین کسبوکار مربوط میشود و به اموری مانند عدم اطمینان نسبت به فروشهای آتی و یا هزینه مواد اولیه میپردازد. این نوع از ریسک به ریسک تجاری معروف است.
• دسته دیگری از ریسکها به عدم اطمینان در مورد نرخ بهره، نرخ ارز، قیمت سهام و قیمت کالاها و مواردی نظیر اینها مربوط میشود. عدم اطمینان ناشی از نوسانات زیاد نرخهای بهره میتواند تأثیر بسیار نامطلوبی بر توان یک شرکت در اخذ تسهیلات مالی با هزینه مناسب به منظور عرضه خدمات و محصولات داشته باشد، عملکرد فروش شرکتهایی که در بازارهای خارجی فعالیت میکنند تا اندازه زیادی تحت تأثیر نرخ برابری پول آنها در برابر ارزهای خارجی قرار دارد. همچنین سودآوری شرکتهایی که مواد اولیه خود را از خارج کشور وارد میکنند نیز به صورت مشابهی تحت تأثیر این مسئله قرار دارد.
هرچند بازارهای مالی با ریسک عجین شدهاست، اما همین بازارها ابزارهایی تحت عنوان ابزارهای مشتقه را برای مواجهه با ریسک در اختیار فعالان بازارهای مالی قرار میدهند.
و ...
دیدگاه خود را ثبت کنید