بسکتبال
بسکتبال یا توپ و سبد ورزشی گروهی است که در آن دو گروه پنج نفره در یک سالن مستطیلشکل به بازی میپردازند. هدف بازی پرتاب توپ به درون سبدهایی به قطر ۴۶ سانتیمتر و به ارتفاع ۳٫۰۴۸ متر است که در دو سمت زمین قرار دارند و به تختهای به نام «بکبُرد» متصلاند. هر تیم باید توپ را به درون سبد تیم حریف بیندازد.
1
8
9
1
تولد بسكتبال
جیمز نای اسمیت كه در دانشگاه ورزش اسپرینگ فیلد (واقع در ایالت ماساچوست آمریکا) درس میداد، به درخواست رئیس دانشگاه، این ورزش را پایه ریزی کرد تا ورزشکاران بتوانند در فصلهای سرد در داخل سالن به ورزش بپردازند و آمادگی بدنی خود را حفظ کنند. جیمز نایاسمیت یک پزشک کانادایی بود که به ایالات متحده آمریکا مهاجرت کرد و تابعیت آن کشور را گرفت.
قوانین بسکتبال بزرگسالان
قوانین مینی بسکتبال
قوانين اوليه بسكتبال
تجهیزات مورد نیاز
تخته
1
حلقه بسکتبال در فاصلة ۳۰ سانتیمتری قاعدة تخته به آن متصل میشود.
حلقه
2
قطر حلقة بسکتبال ۴۵ سانتیمتر است
3
ارتفاع توری که به شکل سبد به آن متصل میشود ۳۰ سانتیمتر است.
توپ بسکتبال
بسکتبال در چهار کوارتر ۱۰ دقیقهای (بینالمللی) یا ۱۲ دقیقهای (اِن. بی. اِی) انجام میشود. زمان استراحت بین کوارتر اول و دوم و بین کوارتر سوم و چهارم ۲ دقیقه و بین کوارتر دوم و سوم (بین دو نیمه) ۱۰ دقیقهاست. وقت اضافه (آور تایم) در بسکتبال ۵ دقیقه میباشد. پس از استراحت بین دو نیمه زمین حمله و دفاع دو تیم عوض میشود. اصطلاحاً به زمین حریف، زمین حمله و به زمین خودی زمین دفاع گفته میشود.
قوانين زماني
بازیکنی که توپ را دراختیار دارد میتواند یک پای خود را به هر سمتی که میخواهد، یک یا چند مرتبه حرکت دهد. درصورتیکه پای دیگرش که آن را پای «پیوت» مینامند ثابت باشد. رانینگ حرکتی است که بازیکن صاحب توپ در داخل زمین یک یا دو پای خود را بدون توجه به محدودیت فوق حرکت دهد یا گامهای او با دریبلهای بازیکن تناسب نداشته باشد.
قانون رانینگ (تراولینگ)
دویدن با توپ بدون دریبل بیش از یک گام (به جز سه گام)برداشتن گام اضافه در سه گام، لی آپ و پاور موو (Power move) برداشتن گام ریز در سه گام بهطوریکه قابل تشخیص نباشدکشیده شدن پا روی زمین برای فاصلة بیش از ۵ سانتیمتر در هر حرکتپرش با توپ و برگشت به زمین بدون رها کردن آن. برای مثال بازیکنی که به قصد شوت، پرش جفت میکند اگر به زمین برسد و هنوز توپ را رها نکرده باشد، رانینگ کردهاست.اگر بازیکن در اوت، هنگام پرتاب اوت با توپ حرکت کند رانینگ کردهاست.
خطاهای حرکت رانینگ
قانون سه ثانیه
قانون ۵ ثانیه
زمانی که یک بازیکن در زمین حریف (زمین حمله) مالکیت توپ را در اختیار میگیرد، نباید توپ را به زمین دفاعی (زمین خودی) برگرداند. چه با پاس به یاران خود چه با دریبل کردن خودش آن را به زمین خودی برگرداند. این کار یک تخلف است و توپ دراختیار تیم مقابل قرار خواهد گرفت. تذکری در این رابطه: درهنگامی که فرد حامل توپ به زمین حریف وارد شد حتی اگر پای او یا توپ زیر دستش وارد زمین خودی شود خطای نیمه (half) صورت گرفتهاست. البته نکته بالا [پای او یا توپ زیر دستش وارد اوت (Out) شود] در مورد وارد شدن توپ به اوت (Out) نیز صدق میکند.
قانون نیمه
(برگشت توپ به زمین دفاعی)
انواع خطاها
در طی بازی بازیکنان حق گرفتن یکدیگر یا هل دادن، حمله کردن یا دویدن با توپ را ندارند و در صورت انجام خطا داور توپ را به تیم حریف داده و بازی از همان نقطه خطا یا بیرون زمین پیگیری میشود. اگر توپ دست یکی از تیمها باشد و در هنگام حرکت آن را از بالای سر حریف رد کند به شکلی که دستش در زیر توپ قرار گیرد خطا است و داور توپ را به تیم مقابل داده و بازی را از نزدیکترین نقطه به اوت (Out) شروع میکند.اگر در هنگام بازی، زمانی که یکی از بازیکنان تیم مقابل در حال پرتاب توپ است دست یکی از بازیکنان به توپ بخورد خطا صورت گرفتهاست. اگر فرد پرتابکنندة توپ در موقعیت پرتابهای ۲ امتیازی باشد داور ۲ پرتاپ پنالتی را حکم میدهد و اگر در موقعیت پرتاپ ۳ امتیازی باشد ۳ پرتاب پنالتی حکم داده میشود. البته در این میان باید به یک مورد نیز اشاره کرد که اگر هنگام پرتاب، توپ فردی که روی آن خطا شده وارد حلقه شود، اگر در موقعیت پرتاب دو امتیاز یا سه امتیاز باشد داور ۱ پرتاب پنالتی را حکم میدهد.اگر توپ در دست حریف باشد و آن را به پشت خود ببرد ویکی از هم تیمیمان توپ را در آن حالت از او بگیرد خطا صورت پذیرفتهاست.
انواع خطاها
روش امتیازدهی
در بسکتبال تساوی وجود ندارد و آن قدر وقت اضافه به بازی داده میشود تا یکی از دو تیم برنده شود.
زمان استراحت بین وقتهای اضافه ۱ دقیقهاست.
هر پرتاب آزاد (پنالتی) یک امتیاز دارد.
امتیاز هر گل (پرتاب موفق در حلقة حریف) با توجه به موقعیت بازیکنی که اقدام به شوت کردهاست متفاوت است.
اگر بازیکن خارج از خط سه امتیازی باشد، گل سه امتیاز و اگر داخل آن باشد دو امتیاز دارد.
نحوه امتیازبندی تیمها در جدول
پوینت گارد
گارد رأس یا پست يك معمولاً بهترین پاس دهندة تیم است و توانایی حمل توپ (ball handling) او از بقیه افراد تیم بیشتر است و معمولاً آمار پاس گل و توپ ربایی او از همة افراد تیم بیشتر است. گارد رأس بازیکنی سریع است که میتواند شوتهای سه امتیازی یا نزدیک (دو امتیازی) بزند. گارد رأس به عنوان مربی زمین شناخته شده و باید بازی را مطالعه کند و ضعف دفاعی را تشخیص دهد. گارد رأس وظیفه رهبری حمله و بردن توپ به زمین طرف مقابل را دارد و بازدهی تیم را با دادن پاس گل افزایش میدهد. گارد رأس کوتاه قدترین بازیکن تیم است و معمولاً قدّی بین ۱۸۰ سانتیمتر تا ۱۹۰ سانتیمتر دارد.
پست ۲ معمولاً بازیکنی به استقامت فروارد و با سرعت گارد رأس است. در کنار مهارت حمل توپ و شوت زدن مهارت پاس خوبی دارد و میتواند وظایف گارد رأس را انجام دهد. در بازی، شوتینگ گارد وظیفه دفاع از خطرناکترین تهدید حملهای تیم مقابل را دارد. همچنين امتیازگیری برای تیم نيز ميكنند است. قد شوتینگ گاردها معمولاً از گارد بلندتر است و قدی بین ۱۹۰ سانتیمتر تا ۲ متر دارند. بازیکنان این پست معمولاً میتوانند به جای فروارد هم بازی کنند.
شوتینگ گارد
فروارد کوچک یا پست ۳ برخلاف اسمش بازیکنی تنومند و با استقامت بالاست که باید همة تواناییها را از قبیل پاس، دفاع، شوت و حمل توپ داشته باشد. فروارد کوچک باید توانایی بردن توپ به نزدیکی سبد و لی آپ کردن و گرفتن خطا را داشته باشد و بتواند بخش عظیمی از امتیازش را از خط پرتاب آزاد بدست بیاورد. وظیفه دفاع از حلقه بر عهده فروارد کوچک و فروارد قدرتی است پس باید توانایی بلاک کردن را هم داشته باشد.
پاور فروارد
پست ۴ وظیفهای مثل سنتر دارد و باید بتواند زیر حلقه امتیاز بگیرد و در دفاع به قدری بزرگ (اندازة بدنی) باشد که بتواند یار بزرگتر تیم مقابل را دفاع کند و سریع باشد تا یار کوچکتر را هم دفاع کند. پاور فروارد باید بتواند توپهای زیادی را ریباند کند و از توانایی بلاک کردن خوبی نیز. برخوردار باشد. قد پاور فروارد از فروارد کوچک بلندتر است و چیزی حدود ۲۰۳ سانتیمتر تا ۲۱۳ سانتیمتر است.
پرتاب سه گام
در هنگام بازی میتوانیم از پرتاپهای سه گام استفاده کنیم. سه گام به این شکل است که وقتی به نزدیکی حلقه حریف رسیدیم در همان حالت دویدن میتوانیم ۳ گام برداریم و توپ را به داخل حلقه بیندازیم. به شکلی که ۲ گام برداریم و گام آخر را میپریم و توپ را در حلقه بیندازیم. به علت پرش بهتر به صورت سه گام بهترین راه برای انجام «دانکینگ» (انداختن توپ در حلقه) میباشد.
بلاک Block
در هر پرتاب باید به زاویه توپ توجه داشت؛ زیرا اگر زاویه پرتاب ما کم باشد یا پرتاب ما در زمان نادرست صورت گیرد توپ در اصطلاح بلاک میشود. اکثر مواقع بهترین زاویه برای پرتاب توپ زاویه ۴۵ درجهاست.
حرکتهای پایه
يکی ازابتدایی ترین وظایف مربیان، آموزش نحوه حرکت و کنترل بدن، به بازیکنان است. حرکتهای پایه گاهی زیربنای بسکتبال نامیده می شوند. این حرکتهای اصول اساسی هستند که هر بازیکنی باید فرا بگیرد.
لازم است هر بازیکن بیاموزد چگونه مؤثّر (زیرا هدف نهایی انجام صحیح کار است) و همچنین مفید (حرکت در بهترین طریق) حرکت کند. به آنها یاد داده برای کاستن از حرکتهای اضافی زمان و مکان را در نظر داشته باشند تا در چابکی و تعادل، کسب مهارت کنند. به بیان دیگر، بازیکنان باید بدون هدف حرکت نکنند.
پنج حالت و حرکت اصلی که باید آموزش داده شوند عبارتند از:
طرز ايستادن
شروع حركت
گام برداشتن
توقف
پرش
حالت پا
بازیکنان به موقع یاد خواهند گرفت کدام حالت ایستادن مناسب کدام موقعیت بازی است.
حالت عقب و جلو پاها (دید از بالا). رابطه پاشنه و پنجه، فاصله پاها برابر عرض شانه است.
بهترین حالت استقرار پاها در اکثر موقعیتها، جلو و عقب قرار دادن آنهاست. فاصله پاها به اندازه عرض شانه باشد و به گونه ای قرار گیرند که پاشنه یک پا و پنجه پای دیگر در امتداد یک خط افقی نسبت به استقرار بازیکن قرار گیرند. این حالت ایستادن باید به صورت عادت درآید تا هنگام نیاز، بازیکن قادر به حرکت درهر جهتی باشد.
ایستادن با پاهای موازی (دید از بالا). رابطه پنجه با پنجه، فاصله پاها برابر عرض شانه است.
برای حرکت جانبی از حالت ایستادن موازی پاها استفاده می شود، همچنین برای گرفتن توپ و توقّف بعد از دریبل و واکنش در یک حرکت جانبی، از این حالت استفاده می شود.
انواع اسکرینها
دیگر انواع اسکرینها عبارتنداز: اسکرین پایینی (به سمت سبد) که علیه دفاع متراکم و عقب نشسته استفاده میشود و اسکرین بالایی یا به سمت بالا (دور از سبد) علیه فشار یا دفاع سمت توپ مدافعان.
اجرای یک اسکرین حرکت بنیادینی است که باید در ادامه آموزش داده شود. بازیکنان باید از یک توقّف سریع و صدادار با پاهایی به فاصله عرض شانه و دستهایی دور از تماس با حریف در اسکرین، استفاده کنند. (شکل 2- 3)
اسکرین باید عمودی (بدون انحراف به هیچ طرف) و در مسیر مورد پیش بینی مدافع، انجام شود و باید آنقدر با فشار و قدرتمند انجام شود که مدافع آن را ببیند و صدای آن را بشنود.
بازیکن اسکرین کننده باید با صدا، بدن پایین نگاه داشته شده، پاهای باز و آماده برخورد باشد. در مقابل تیمهای دفاعی خوب، برشکننده اغلب اسکرین داده میشود، اما خود اسکرین کننده آزاد خواهد شد.
پاس دادن در موقعیتهای خاص
پاس زمینی در موارد زیر استفاده میشود:
توپ با انگشتان و بخشی از کف دست که در نزدیکی انگشتان است، کنترل میشود (توپ باید از کف دست و به اصطلاح پاشنه آن دور نگاه داشته شود) انگشتان براحتی باز شده و باید دور توپ را فرا بگیرند (شکل 3- 9). حفظ حداکثر تماس دست با توپ، مهم است. قوانین بسکتبال ایجاب میکند که دست روی توپ قرار گیرد ، دریبل تا موقعی قانونی فرض میشود که دست حالت عمومی خود نسبت به توپ را حفظ کند و برای حمل توپ در زیر آن قرار نگیرد. هنگام شروع دریبل، قبل از حرکت پای محور، توپ باید از دست رها شده باشد. بطور جدی توصیه میشود که دریبل کردن با یک توقّف سریع، خاتمه یابد (شکل 3- 10) این توقف عموماً به عنوان بهترین روش اجتناب از تخلف گامهای اضافی (رانینگ)، آموزش داده میشود در حالی که باعث حداکثر استفاده از زمان و مکان برای پاس و شوت، نیز میشود.
شكل 3-10: اتمام دريبل با يك توقف سريع
شكل 3-9: دريبل كردن
(الف) از جلو دست و انگشتان استفاده كنيد
(ب) آرنج خميده و مچ و انگشتان براي هل دادن توپ خميده
راهنمایی کلیدی دیگر، اجتناب از تنگنا هنگام دریبل است. بازیکنان باید از دریبل کردن بین دو مدافع اجتناب کنند و با نگاه کردن به مدافعان و اجتناب از رفتن به گوشههای زمین از قرار گرفتن در تله، خود را در امان نگاه دارند (شکل 3- 12).
بازیکنان باید نیروی حرکت دریبل خود را بالا نگاه دارند و دریبل خود را با یک پاس یا شوت و ترجیحاً بعد از یک توقّف سریع به پایان رسانند. دریبل کننده باید از حرکت مناسب در زمان مناسب استفاده کند و تمام زمین شامل هم تیمیها و مدافعان را زیر نظر داشته باشد.
شمارهگذاری برای فرد راست دست بدین صورت است
پا، سر وشانه به سمت چپ،
1
برگشت به راست (گام کوتاه)،
2
گام کوتاه با پای چپ همزمان با دریبل ضربدری در جلو بدن از راست به چپ
3
عبور دادن پای راست از جلو مدافع و رفتن به سمت سبد.
4
مهارتهاي پرتاب آزاد
این دریبل برای دوری جستن از دفاع بیش از اندازه متمایل به یک سمت و تعویض دریبل از یک دست به دست دیگر، استفاده میشود. هنگام دریبل کردن با دست راست، میتوان توپ را از بین پاها عبور داد و دریبل را با دست چپ ادامه داد، در حالی که هر کدام از پاها جلو قرار دارد (خصوصاً با جلو گذاردن پای راست). عکس این حرکت برای دریبل با دست چپ قابل استفاده است. توپ پایین نگاه داشته شده و با حرکت سریع و فشار قوی از بین پاها عبور داده میشود. (شکل 3- 19) هماهنگی بین دریبل و حرکت پا را میتوان بدین صورت آموزش داد که بازیکن به آرامی به جلو حرکت کند و در این حال توپ به صورت عرضی از بین پاها عبور داده شود
انواع دفاع
انواع دفاع
کاربرد دفاع نزديک يا بسته
اين شيوه، در مقابلِ مهاجم با توپ نزديک به حلقه کاربرد دارد.
دفاع از پاسگيرنده يا دفاع از مسير پاس
اين شيوة دفاع از فردى است که در موقعيت دريافت بهترين پاس قرار دارد شکلهاي دفاع از مسير پاس - مدافع بالا بايد به خط توپ هم توجه داشته باشد. و دفاع از مسير پاس -اگر توپ روى خط فرضى دو حلقه باشد مدافعان هر دو سمت، بايد مسير پاس را سد کنند.
دفاع از مسير پاس (مدافع بالا بايد به خط توپ هم توجه داشته باشد.)
دفاع از مسير پاس (مدافع بالا بايد به خط توپ هم توجه داشته باشد.)
دفاع از پاسگيرنده يا دفاع از مسير پاس
مدافع به حالت سهرخ نسبت به مهاجم و تقريباً پشت به حلقه و با فاصلهاى بيش از يک دست از مهاجم، قرار مىگيرد (شکل - دفاع از مسير پاس). ديد مدافع متوجه توپ، و نيز سينه و مرکز ثقل مهاجم است (توپ و مهاجم در دو نقطه قرار دارند).
موقعيت قرارگيرى دفاع از پاسگيرنده
يک دست بهصورت خميده در مقابل سينة مهاجم و دست ديگر (دست سمت توپ) بهصورت کشيده در مسير پاس به مهاجم و پاى سمت توپ نيز کمى جلوتر قرار دارد.
وضعيت بدن در دفاع از پاسگيرنده
مدافع، در راستاى خط مهاجم و کمى متمايل به توپ، با حفظ فاصلة مناسب بين خط توپ و مهاجم مستقيم و معمولاً در سمت قوى حمله (بهجز دفاع از بازيکن سانتر - Center/Pivotman/bigman و يا وقتى توپ روى خط فرضى دو حلقه باشد) واقع است.
موقعيت مدافع نسبت به خطوط دفاعى
دفاع باز
اين شيوه، در مقابل مهاجمان دور از توپ، يا بهعبارتي، مهاجمانى که امکان دريافت بهترين پاس را ندارند استفاده مىشود
نمايش دفاع باز بهوسيلة دو مدافع
دفاع باز از بازيکن دور از توپ
دفاع باز
مدافع، در وضعيت نيمرخ نسبت به توپ و نيمرخ نسبت به مهاجم مستقيم و پشت به حلقه، قرار دارد. مرکز توجه وى تقريباً نيمى به توپ و نيمى به مهاجم مستقيم خود است.
موقعيت قرارگيرى در دفاع باز
دستها کاملاً باز و آماده و پاها نيز حدوداً کمى بيش از عرض شانه باز هستند (شکل - دفاع باز).
وضعيت بدن در دفاع باز
مدافع، مىتواند روى خط حلقهها و يا کمى متمايل به سمت مهاجم مستقيم خود قرار گيرد، بهطورىکه مثلثى از توپ، مدافع و مهاجم مستقيم تشکيل شود.
موقعيت مدافع نسبت به خطوط دفاعى
دفاع از بازيکن زير حلقه
از بازيکن زير حلقه به اين شکل دفاع مىشود، بهخصوص زمانى که توپ در منطقة بالاى سه ثانيه باشد
دفاع از بازيکن زير حلقه
مدافع، تقريباً پشت به مهاجم مستقيم و حلقه قرار دارد. در واقع، مدافع در اين حالت استثنائاً بين توپ و مدافع قرار مىگيرد (شکل - دفاع از بازيکن زير حلقه).
موقعيت قرارگيرى دفاع از بازيکن زير حلقه
مدافع فاصلهاى کمتر از يک دست از مهاجم دارد. يکى از دستها را براى جلوگيرى از پاسهاى هوائى بالا نگاه مىدارد و با دست ديگر، گاهبهگاه حضور مهاجم را کنترل مىنمايد. نيمى از توجه مدافع به توپ و نيمى ديگر به مهاجم مستقيم است.
وضعيت بدن در دفاع از بازيکن زير حلقه
مدافع، در اين نوع دفاع لزوماً پائينتر از خط توپ و نزديک به خط انتهائى زمين قرار مىگيرد و موقعيت خاصى نسبت به دو خط ديگر ندارد (اين دفاع معمولاً براى دفاع از بازيکنان سانترِ نزديک به حلقه، در محوطة ذوزنقه بهکار برده مىشود)
موقعيت مدافع نسبت به خطوط دفاعى
منابع
«ویکیپدیای انگلیسی». بسکتبال.
صادقی، علیاشرف. «کلمات روسی در زبان فارسی و تاریخچة ورود آنها». مجلة زبانشناسی. سال بیستم، شمارة دوم، پاییز و زمستان ۱۳۸۴. صص ۳–۴۶.
انوری، حسن. فرهنگ بزرگ سخن (هشتجلدی)، تهران: انتشارات سخن، ۱۳۸۱، شابکِ دوره: ۳-۹۸-۶۹۶۱-۹۶۴-۹۷۸. ج ۲، 22:02
ص ۹۷۵، مدخلِ «بسکتبالیست» (شابکِ ج ۲: ۶-۹۱-۶۹۶۱-۹۶۴-۹۷۸)
صادقی، علیاشرف. «کلمات روسی در زبان فارسی و تاریخچة ورود آنها». مجلة زبانشناسی. سال بیستم، شمارة دوم، پاییز و زمستان ۱۳۸۴. صص ۳–۴۶.
دیدگاه خود را ثبت کنید