کتاب هزلیات سعدی به بخشی از اشعار از حضرت سعدی اطلاق می شود که معمولا از کلیات و اشعار وی حذف گردیده ولی در تعلق آن به سعدی ابهامی وجود ندارد. هزل، به فتح اول و سکون دوم در لغت، به مزاح کردن بیهوده، لاف و سخن بیهوده معنی شده است و در اصطلاح اهل ادب، شعری است که در آن کسی را ذم گویند و بدو نسبت‌های ناروا دهند، یا سخنی که در آن مضامین خلاف اخلاق و ادب آید. اما در این تعریف مرزی میان هزل و هجو لحاظ نشده است در تعریف دقیق تر هجو به معنای سخن بیهوده و هزل به معنای سخن بیهوده ناروا می باشد.
ما تا زمانی که نسخه هزلیات سعدی را به تصحیح محمدعلی فروغی ندیدیم، در انتساب این اشعار به آن مرد اخلاق ادب پارسی تشکیک می کردیم، اما با وجود این نسخه دیگر شک و ریب برطرف می شود.
هزلیات سعدی شامل سه بخش است. تعدادی قطعات پراکنده و دو حکایت به نظم (شعر)، فصل اول آنرا تشکیل می‌دهد. بخش دوم که به نثر است، المجالس فی الهزل و المطایبات نام دارد که خود شامل سه مجلس شبیه وعظ است که به طنز و هزل آمیخته است. بخش سوم یا المضحکات شامل لطیفه هایی به نثر زیبای سعدی است.
سعدی در بخش اول و دوم هزلیاتش، تفاوتی میان لغات قائل نیست و از هر لغتی به راحتی و عریانی استفاده نموده است. علاوه بر گفت‌وگوی آشکار از رابطه‌ی جنسی میان زن و مرد و آوردنِ اسامی اندام‌های جنسی که به جای خود در ادبیات کلاسیک نامناسب شمرده می‌شده است،
سعدی دربارهٔ انگیزه‌اش از هزل‌سرایی گفته است: « مرا ملزم کردند بعضی از بزرگان که تصنیف کنم برای ایشان کتابی در هزل به شیوهٔ سوزنی، من به ایشان جواب ندادم پس مرا تهدید کردند به کشتن. پس به خاطر آن پاسخ دادن امر او را و سرودم این بیت‌ها و من پناه می‌برم به خداوند بلندمرتبه از برای سرودن این هزلیات. این فصلی است به شیوهٔ هزل و این شیوه را بزرگان فضل ایراد نمی‌گیرند. برای اینکه هزل در کلام مانند نمک در غذاست. این کتاب مطایبه است و از خداوند توفیق می‌خواهم.»
| نویسنده | سعدی |
| انتشارات | زوار |
| سال چاپ | 1385 |
| نوبت چاپ | سوم |
| زبان | فارسی |
| تعداد صفحه | 50 |
دیدگاه خود را ثبت کنید