این در حالی است که وی بر اثر علاقه و گرایش به آراء احمد کسروی، مورد حمایت حکومت پهلوی قرار داشت. حضرت امام که در آن زمان طلبه نسبتا جوانی محسوب میشد، دقیقا یک سال پس از انتشار کتاب اسرار هزار ساله، اقدام به تألیف کتاب «کشفالاسرار» نمود که این کتاب به عنوان نخستین حرکت انقلابی و اعتراضی ایشان علیه حکومت پهلوی و انحرافات دینی محسوب میشود. در این یادداشت برآنیم تبیین مختصری از این کتاب به دست آوریم.
زمینههای تدوین کتاب «کشفالاسرار»
شروع حکومت پهلوی دوم را باید دوران اجتماع اندیشههای متفاوت و البته متضاد در ایران دانست. در این دوران شاهد حضور و البته تقابل گرایشهای مختلفی در خصوص مسائل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و البته مذهبی هستیم. نسل جدیدی که به واسطه تحصیل در فرنگ، با عنوان تجددخواه شناخته میشدند، عقاید متفاوتی داشتند. در این میان اکثر این افراد به عنوان مصلح اجتماعی محسوب میشدند ولی برخی همچون احمد کسروی خود را فراتر از یک نویسنده و تجددخواه مطرح کردند و با طرح مباحث انحرافی در حوزه دین اسلام و البته مذهب تشیع، به دنبال تأسیس یک فرقه کاملا گمراه برآمدند که البته در این مسیر، مورد حمایت حکومت نیز قرار داشتند.1 کسروی که در ابتدا خود نیز روحانی بود، پس از تحصیل علوم جدید در مدرسه آمریکایی، بهکلی تغییر موضوع داد و پس از به کنار نهادن لباس روحانیت، به شدت ملیگرا و ناسیونالیست شد. وی تنها راه برون رفت ایران از شرایط عقبماندگی و حرکت در مسیر توسعه را ملیگرایی، کنار گذاشتن اعتقادات مذهبی و بهخصوص شیعهگری و مبارزه با خرافات اعلام کرد. در کنار وی، روحانیون دیگری از جمله «شریعت سنگلجی» و البته «علیاکبر حکمیزاده» که هر دو این افراد نیز از روحانیون بنام بودند، تحت تأثیر نظرات کسروی قرار گرفتند.
حکمیزاده که به واسطه شهرت پدرش در حوزه علمیه قم، شخصیت نسبتا شناخته شدهای در میان روحانیون محسوب میشد، به واسطه نزدیک شدن به کسروی و مطالعه آثار وی، کاملا تحت تأثیر او قرار گرفت. این تأثیر در نهایت خود را در قالب جزوهای با عنوان «اسرار هزار ساله» نمایان ساخت. نویسنده جزوه اسرار هزار ساله که در ابتدا شخصیت بسیار مقید و البته متعصبی نیز بود، هدف اصلی تدوین این کتاب را زدودن خرافات از دین عنوان کرد. این جزوه در واقع شرح تفصیلی 13 پرسشی است که در آغاز سال 1322 ه.ش برای روحانیون و اهل مطالعه فرستاده شده است. البته حکمیزاده در انتهای جزوه از مراجع تقلید درخواست پاسخ به این پرسشها را دارد. در واقع باید گفت هدف اصلی حکمیزاده بیش از آنکه زدودن انحرافات و خرافات از دین باشد، ایجاد تفرقه و نفاق و البته زیر سؤال بردن اصل دین اسلام بوده است.2
سؤالات 13 گانه حکمیزاده طوری طرحریزی شده است که از منظر خواننده موضوعات مهم و قابل تأملی محسوب میشود ولی با مطالعه دقیق این جزوه، مشخص میشود که طرح این سؤالات تنها برای گمراهی بوده است زیرا در جای جای این جزوه، شاهد توهین به دین اسلام و به خصوص مذهب تشیع و ترویج فرقه وهابیت هستیم. |
سؤالات 13 گانه حکمی زاده طوری طرحریزی شده است که از منظر خواننده موضوعات مهم و قابل تأملی محسوب میشود ولی با مطالعه دقیق این جزوه، مشخص میشود که طرح این سؤالات تنها برای گمراهی بوده است زیرا در جای جای این جزوه، شاهد توهین به دین اسلام و به خصوص مذهب تشیع و ترویج فرقه وهابیت هستیم. همین مسئله باعث شد که حکومت پهلوی پس از انتشار کتاب، حکمیزاده و البته کسروی را مورد حمایت جدی خود قرار دهد. دقیقا یک سال پس از انتشار این جزوه از سوی حکمیزاده و در شرایطی که تقریبا هیچگونه پاسخ روشنی از سوی مراجع و علما به سؤالات مطرح شده در این کتاب داده نشده بود، امامخمینی اقدام به تألیف کتاب «کشفالاسرار» نمود. این کتاب در سال 1323 و برای پاسخدهی به شبهات مطرح شده از سوی حکمی زاده منتشر شد و به طور کلی در شش گفتار مهم شامل: توحید، امامت، روحانی، حکومت، قانون و حدیث و در مدت زمان شصت روز به رشته تحریر درآمد.
تبیین کتاب «کشفالاسرار»
هرچند کتاب کشفالاسرار در پاسخ به جزوه اسرار هزار ساله تألیف شد ولی مباحث مطرح شده در این کتاب طوری تدوین شده است که مخاطب را با نگاه فلسفی و عمیق امام آشنا میسازد. ایشان علاوه بر پاسخگویی به حکمیزاده، بررسی مختصری از فلسفه یونان، فلسفه اسلامی و فلاسفه معاصر غرب داشته و حقانیت مذهب تشیع را با نگاهی فلسفیمحور مورد بررسی قرار میدهد. در این کتاب برای نخستین بار اندیشه تشکیل حکومت اسلامی بر پایه ولایت فقیه مطرح میشود، از این رو باید گفت که این کتاب از چند منظر قابل تأمل است: نخست اینکه هدف اصلی کتاب پاسخ به شبهات مطرح شده از سوی نویسنده کتاب اسرار هزار ساله است و به طور مبسوط به دفاع از مذهب تشیع و دین اسلام میپردازد. مسئله مهم دیگر طرح مسائلی از قبیل تشکیل حکومت اسلامی و ولایت فقیه است. در واقع باید گفت مبارزه سیاسی امام با حکومت پهلوی از سال 1342 و همزمان با ماجرای کاپیتولاسیون صورت نگرفته، بلکه ایشان از نخستین سالهای حکومت محمدرضا پهلوی مبارزه انقلابی خود را شروع کردهاند. هرچند این مبارزه در ابتدا در قالب نظریهپردازی صورت گرفته است. مسئله مهم دیگری که در این کتاب نهفته است، عمق نگاه حضرت امام به فلسفه و اندیشه سیاسی اسلام است. در واقع باید گفت ایشان نه تنها یک مبارز انقلابی و یک مجتهد اسلامی هستند بلکه از همان ابتدای جوانی به عنوان یک نظریهپرداز در جهان اسلام شناخته میشوند. دیگر ویژگی این کتاب این است که، این اثر به عنوان اولین تألیف سیاسی حضرت امام محسوب میشود.
دیدگاه خود را ثبت کنید