دانلود مقاله اطفاء حریق و آتش نشانی با فرمت ورد ودر16 صفحه قابل ویرایش
قسمتی از متن مقاله
آتش چیست؟
یکی از اکتشافات مهم و حیاتی به دست بشر می باشد که باعث پیشرفت های بسیاری در زندگی انسان ها در اعصار مختلف شده است که در صورت عدم استفاده صحیح و مهار نکردن آن می تواند مرگبارترین پدیده های این دنیا باشد.
تعریف علمی آتش (حریق): عبارت است از یک سری عملیات شیمیایی و اکسیداسیون سریع حرارت زای مواد قابل اشتعال (در واکنشهای گرمازا) است.
ماهیت آتش: بروز آتش نیاز به زمینه های فیزیکی و شیمیایی محل وقوع دارد
اصولا عوامل موثر در ایجاد آتش سوزی متعدد می باشد ولی برای ایجاد آتش سوزی وجود چهار عامل اکسیژن، حرارت، مواد قابل اشتعال و واکنش های زنجیره ای (برای تداوم حریق) که به هرم آتش معروف است ضروری است و در صورت حذف حداقل یکی از آنها ادامه حریق ممکن نیست
اهمیت مقابله با آتش:
آتش بر اثر ترکیب اکسیژن با یک ماده ی سوختنی به وجود می آید که این فرآیند تولید نور و حرارت (انرژی) می کند. در گذشته ی آتش سوزی های بزرگی در دنیا اتفاق افتاده است که تلفات زیادی داشته است. طبق بررسی های انجام شده هر سال بین 90-60 مورد آتش سوزی به ازای هر یک صدهزار نفر جمعیت در شهرهای کشور رخ می دهد که بسیاری از آنها در محل کار است. مواردی از آتش سوزی ها علاوه بر خسارت مالی بسیار بزرگ، باعث آلودگی بخش وسیعی از آب و هوا شده است. آمار نشان داده که حریق های بزرگ معمولا برای اولین بار و بدون پیش آگهی ملموسی برای ساکنان و کارکنان رخ می دهد. در حالی که طبق بررسی ها حداقل 75 درصد این حریق قابل پیشگیری است.
آتش سوزی در هر ساختمان می تواند به دلایل گوناگونی رخ دهد، مثل گرم شدن خود به خود مواد و سوختن آنها، بی دقتی، نقص در وسایل برقی و سوانح طبیعی مثل جاری شدن سیل، سیلاب سبب اتصالی سیم ها شده آتش سوزی اتفاق می افتد و آتش باعث سرازیر شدن آب بیشتر از لوله های شکسته و صدمه دیده می شود و لذا آتش و آب سبب وارد آمدن خسارات هنگفتی به ساختمان ها و دیگر مواد موجود می شوند. عامل مهم در پیشگیری از خسارات ناشی از آتش، تهیه یک طرح خوب پیشگیری است.چنین طرحی براساس اداره خوب محل کار نظم و ترتیب، نگهداری درست ابزار و وسایل و ممانعت از کشیدن سیگار و کاربرد وسایلی که تولید جرقه می کنند و تعبیه حفاظی برای آنها، باید استوار باشد. حتی با وجود این هم احتمال وقوع حریق وجود دارد که باید فرونشانده و مهار شود مهار کردن آتش می تواند از طریق طراحی صحیح ساختمان صورت پذیرد. منابع اصلی حریق سیستم های گرم کننده و الکتریکی هستند. این سیستم ها باید به درستی نصب گردند و در فواصل معین بازبینی شوند به علاوه وجود درهای خروج اضطراری که با علامتی خوانا مشخص شده باشد، از ضروریات است. باید توجه داشت که نباید به دلایلی امنیتی موانعی سر راه استفاده از این درها ایجاد شده باشد. پیش از طراحی برنامه پیشگیری و آماده کردن طرح مقابله با سوانح، کارکنان باید بازرسی کاملی از ساختمان و انبار به عمل آورند و کلیه امکانات اتفاق حوادث را که در می یابند دسته بندی کنند. مسئولیت عدم اجرای کلیه موارد ایمنی اعلام شده به عهده مدیریت مرکز و مهندس ناظر قانونی ساختمان خواهد بود.
به طور خلاصه اهمیت آشنایی با روشهای مقابله با آتش به علل زیر می باشد:
آتش سوزی:
اشتعال ناخواسته یا خارج از کنترل، آتش سوزی یا حریق نامیده می شود. برای ایجاد آتش سوزی، سه عامل اصلی نیاز وجود دارد :
الف) ماده قابل اشتعال (سوخت) ب) حجم معینی از اکسیژن ج) حرارت کافی
در علم آتش نشانی این سه عامل سه ضلع یک مثلث هستند که به مثلث آتش معروف است.
آتش نتیجه یک واکنش شیمیایی است که از ترکیب اکسیژن، حرارت و ماده ای قابل اشتعال به دست می آید. یعنی اکسیژن با کربن اجسام ترکیب شده و تولید دی اکسیدکربن و گاهی هم تولید منواکسیدکربن نموده و در اثر این فعل و انفعال شعله و حرارت تولید می نماید. امروزه در دنیای متمدن برای تبادل اطلاعات و افکار مسایل آتش نشانی رابطه ای کامل برقرار است و نشان مخصوص آتش نشانی (مثلث) برای آتش نشانی های دنیا شناخته شده و تقریبا به صورت نشان بین المللی درآمده است. چناچه سه عامل اکسیژن، حرارت و ماده ی سوختنی در کنار یکدیگر قرار گیرند مثلث پدید می آید که آن را مثلث آتش گویند.
مواد سوختنی (قابل اشتعال) در طبیعت به سه حالت جامد، مایع و گاز موجود می باشد و معمولا سوختن هر ماده قابل اشتعال با شعله همراه است و شعله نیز در اثر سوختن یک گاز یا بخار قابل اشتعال به وجود می آید. پس تمام مواد قابل اشتعال مایع و جامد باید با دریافت حرارت به گاز قابل اشتعال تبدیل شوند تا احتراق حاصل و آتش سوزی ادامه پیدا کند.
مثلث آتش نه تنها عوامل ایجاد آتش، بلکه راه های فرونشانده آن را نیز مشخص می کند. به بیان روشن تر، چناچه هر یک از اضلاع مثلث آتش شکسته شود(یک عامل حذف شود) حریق از بین خواهد رفت، بر این مبنا سه روش اصلی و اساسی اطفای حریق به وجود می آید. این روش ها عبارتند از : محدود کردن سوخت(جداسازی)، محدودکردن اکسیژن (خفه کردن) و محدود کردن حرارت( سرد کردن) با گذشت زمان تئوری مثلث آتش دستخوش دگرگونی های زیادی شد. هم اکنون علاوه بر تئوری مثلث آتش، تئوری های دیگری مانند مربع آتش، هرم آتش و پنج ضلعی آتش وجود دارد.
درجه حرارت اشتعال:
درجه حرارت اشتعال به عوامل زیر بستگی دارد:
الف. درصد بخارات تولید شده از ماده قابل اشتعال در محیط (فشار بخار)
ب. مقدار اکسیژن موجود در محیط
ج. نوع منبع آتش زنه و مدت زمانی که جسم قابل اشتعال در مجاورت آن منبع قرار داشته است
د. شکل و حجم محلی که بخارات در آن قرار دارد (فشار محیط)
ه. وجود کاتالیزور واکنش در محیط (تسریع کننده و کند کننده)
طبقه بندی انواع آتش
به منظور پیشگیری و کنترل آتش سوزی، حریق ها برحسب ماهیت مواد قابل اشتعال به 6 طبقه ذیل تقسیم بندی می شود:
آتش نوع A : به معنی آتش ناشی از سوختن مواد قابل احتراق معمولی نظیر کاغذ، چوب، پارچه و بعضی لاستیک ها و مواد پلاستیکی می باشند که پس از سوختن خاکستر به جای می گذارند.
آتش نوع B: به معنی آتش ناشی از سوختن مایعات قابل اشتعال مانند گریس، روغن، بنزین، قیر، نفت، رنگهای نفتی، حلالها و الکل می باشند.
آتش نوع C : آنش ناشی از سوختن گاز یا مخلوطی از مواد است که به راحتی قابلیت تبدیل به گاز را دارند مانند گاز مایع و گاز شهری
آتش نوع D : آتش ناشی از سوختن فلزات قابل احتراق نظیر منیزیم، تیتانیوم، زیرکونیوم، سدیم، لیتیوم و پتاسیم می باشد
آتش نوع E : آتش سوزی ناشی از دستگاه های الکتریکی و الکترونیکی است.
آتش نوع F : به آتش ناشی از سوختن روغن ها، چربیهای آشپزخانه ای یا آتش ناشی از دستگاه های پخت موادغذایی اطلاق می شود.
طبقه بندی انواع مکانها از نظر نوع خطرات حریق
مکانها از نظر خطر آتش سوزی با توجه به قابلیت اشتعال، مقدار و نرخ حرارت آزاد شده از آنها به 5 طبقه زیر تقسیم بندی می شوند:
الف- مکانهای کم خطر: شامل مکانهای با قابلیت اشتعال و نرخ حرارت آزاد شده محدود بوده و یا تراکم مواد سوختنی در آنها کمتر از 50 کیلوگرم در مترمربع باشد مانند ساختمانهای اداری، مسکونی، بیمارستانها، مساجد و اماکن مذهبی، مهمانسراها و هتل ها
ب- مکانهای با خطر متوسط گروه 1: شامل مکانهایی با قابلیت اشتعال و نرخ حرارت آزاد شده متوسط بوده و یا تراکم مواد سوختنی در آنها بین 50 تا 100 کیلوگرم در مترمربع یا انبارهای با ارتفاع چیدمان کمتر از 4/2 متر باشد. مانند انبارهای معمولی، پارکینگها، رستورانها
ج- مکانهای با خطر متوسط گروه 2 : شامل مکانهای با قابلیت اشتعال و نرخ حرارت آزاد شده متوسط بوده یا تراکم مواد سوختنی در آنها بین 100 تا 150 کیلوگرم در مترمربع، یا انبارهای با ارتفاع چیدمان کمتر از 4 متر باشد مانند انبارهای صنعتی و تجاری، کارگاههای تولیدی و صنعتی
د- مکانهای پرخطر گروه 1 : شامل مکانهای با قابلیت اشتعال و نرخ حرارت آزاد شده و سرعت گسترش بالا بوده لیکن تراک مواد سوختنی در آنها پایین باشد مانند ساختمانهای حساس اداری، آموزشی، مخابراتی، امنیتی، کارگاه های کوچک مواد شیمیایی و آزمایشگاه ها
ه- مکانهای پرخطر گروه 2: شامل مکانهایی با قابلیت و نرخ حرارت آزاد شده و سرعت گسترش بالا بوده و تراکم مواد سوختنی بالاتر از 100 کیلوگرم در مترمربع باشد مانند پالایشگاه ها، کارگاه های مواد شیمیایی و محصولات نفتی، اتاق رنگ، کارگاه های تولید مواد منفجره
سوختن:
تعریف سوختن: واکنش های خود پیش رونده ی گرما زا
امروزه بیش از 90% انرژی مصرفی جهان از احتراق فراهم می شود. پدیده های احتراق، از بر هم کنش فرآیند های شیمیایی و فیزیکی ناشی می شود، هر واکنش احتراقی دو سازنده دارد: یکی سوخت و دیگری اکسنده
مولکول های سوخت در اثر تشعشات انرژی حرارتی شکسته شده و با اکسیژن ترکیب می شود. تشکیل مولکول های جدید کوچک تر باعث آزاد شدن انرژی نور و گرما می شود که این انرژی، خود انرژی اولیه ی شکست مولکول های بعد سوخت، در نهایت ادامه آتش سوزی می شود.
سوختن سه نوع است:
شیوه های خاموش کردن آتش:
به 4 روش می توان آتش سوزی را خاموش کرد:
تعریف خاموش کننده:
خاموش کننده ی دستی کپسولی است که برای مبارزه با آتش سوزی در لحظات اولیه طراحی و ساخته شده و در وزن های یک الی دوازده کیلویی وجود داشته و یک فرد به راحتی قادر به حمل و استفاده از آن است. انواع بزرگتر این کپسول ها به روی چرخ ارابه یا خودرو قرار داده می شود یا به صورت ثابت در مکان ها نصب می شود. این کپسول ها امروزه، خاموش کننده های آتش و در گذشته کپسول های آتش نشانی نامیده می شد.
طبقه بندی خاموش کننده های دستی:
الف- طبقه بندی از لحاظ مواد اطفایی:
دیدگاه خود را ثبت کنید