توضیحات محصول

گزارش کاراموزی در کارخانه قند

فهرست مطالب

عنوان                                           صفحه

تاريخچه                                             1

مقدمه                                                   3

دستورالعملهاي عمومي                                        8

فصل اول

آزمايشهاي عيارسنجي                                     12

فصول دوم

انتقال چغندر قند                                       18

فصل سوم

عصاره گيري                                         20

فصل چهارم

تصفيه شربت                                         66

فصل پنجم

اواپراسيون                                         90

فصل ششم

كريستاليزاسيون                                         121

فصل هفتم

كوره آهك                                           178

فصل هشتم

كوره بخار                                          204

فصل نهم

قندگيري از ملاس                                     217

فصل دهم

فاضلاب                                          235

خط توليد                                                260

 

قسمت خام                                                274

 

قسمت كريستاليزاسيون                                        290

 

قند گيري از ملاس                                        307

تاريخچة كارخانه قند:

مقدمات تاسيس كارخانه قند آبكوه در سال 1313 شروع و سفارش ساخت ماشين آلات و نصب و راه اندازي و به ظرفيت 350^ton/day به شركت اشكوراچكسلواكي داده شده و ساختمانها اعم از صنعتي و اداري و كوي كاركنان بوسيله شركت تستاپ ساخته شده است.

ساخت زمين كارخانه در بدو تاسيس 27 هكتار بود كه توسعه هاي بعد به 60 هكتار افزايش يافت و اولين بهره برداري كارخانه در سال 1315 با مصرف 12375 تن چغندر شروع و در دومين بهره برداري در سال 1316 با مصرف 22659 تن چغندر بوده است. چون موقعيت كارخانه براي چغندركاري مناسب تشخيص داده شد امكان توليد چغندر پيش از ظرفيت 350 تن براي هر روز بهره برداري وجود داشته است.

طرح افزايش ظرفيت از 350 به 650 تن تهيه و توسط شركت اشكورا در سال 1317 انجام شد. كارخانه در اين ظرفيت داراي ديفوزيون نوع باطري و ساتراسيون بصورت مرحله اي بوده و چهار كوره بخار ذغال سنگي هر يك به ظرفيت 6 تن بخار در ساخت و 2 توربين بخار هر كدام به قدرت 560 kw با 3000 دور نيروي مورد نياز بهره برداري را تامين مي كرد.

در سال 1345 ظرفيت كارخانه از 650 تن به 1600 تن چغندر در شبانه روز افزايش يافت. در اين توسعه قسمت خام كارخانه قديم جمع آوري و فقط قسمت تبخير آن حفظ شده است.

كليه ماشين آلات بجز ديفيوزيون RT انگليسي و شركت كريك مسئول نصب و راه اندازي آن بوده است. در سال 1349 آستان قدس سهام كارخانه را از سازمان گسترش خريداري نمود. شركت قند رضوي توسط شركت اوكماس ظرفيت كارخانه را از 1600 تن به 2500 تن چغندر در شبانه روز افزايش داده است و شركت اوكماس با نصب 4 مخزن ذخيره و شربت غليظ به حجم 16800 m³ و نصب يك دستگاه بدنه تغليظ شربت ذخيره و يك دستگاه بدنه تبخير و يك دستگاه كوره بخار و پرس و تفاله و با استفاده از ضريب اطمينان اكثر دستگاههاي موجود در كارخانه و افزايش دور اقدام به افزايش ظرفيت كارخانه به 2500 تن چغندر تا مرحله شربت غليظ در شبانه روز نموده است. در بهره برداري سال 84 تعداد كاركنان دائم به 126 نفر و كارگران موقت 588 نفر بوده اند.

 

مقدمه

سابقه تاريخي: ريشه لغوي شكر به كلمه ساكارا مربوط مي شود كه در زبان سانسكريت به گياه نيشكر و شيره شيرين آن اطلاق مي شده است. شكر غالبا از دو گياه نيشكر (cane) و چغندر قند (sugar beet) بدست مي آيد ولي سابقه كشت نيشكر بسيار طولاني بوده و به چند هزار سال قبل از ميلاد در جزاير جنوب شرق آسيا و بنگال هند برمي گردد در حالي كه سابقه كشت چغندر طولاني نيست.

در ايران، در قرن اول هجري توليد شكر از نيشكر در خوزستان معمول بوده و كارگاه هاي متعدد شكر سازي در آن منطقه وجود داشته است. نيشكر در اواخر قرن اول هجري از ايران به مصر و از آنجا به طرابلس و در نيمه اول قرن دوم به اسپانيا و ساير مناطقي كه در آن زمان زير سلطه مسلمين بود، منتقل مي شود. مهاجرت صنعت گران ايراني به خصوص توليدكنندگان خوزستاني شكر به مناطق مذكور موجب توسعه توليد شكر از نيشكر در آن نواحي گرديد، به طوري كه پس از مدتي شكر سفيد مصري رقيبي براي شكر و قند پارس شد. در اواخر قرن چهارم هجري ( دهم ميلادي) نيشكر از اسپانيا به جزاير سيسيل ايتاليا راه يافت.

در سال 1570 ميلادي اولين كارگاه تصفيه شكر خام حاصل از نيشكر در اروپا تاسيس شد. در سال 1747 اندرياس مارگراف (Andreas Marggraf) شيميدان آلماني به وجود شكر در چغندر قند پي برد. وي پس از قطعه قطعه كردن و خشك كردن چغندر قند از آن پودر تهيه كرده و پودر را در الكل جوشاند و پس از صاف كردن، در طي چند روز در محلول صاف شده بلورهاي شكر بدست آورد در سال 1803 اولين كارخانه توليد شكر از چغندر قند در شهر كونرن (Cunern) در كشور اروپايي پروس در آن زمان شروع به كاركرد. در سال 1811 بنژامين دلسرت (Benjamin Delssert)  نخستين كله قند ساخت كارخانه قند سازي خود در فرانسه به ناپلئون اول ارائه داد.

ايران علي رغم سابقه تاريخي درخشان در توليد قند و شكر سال هاي سال در اين زمينه دچار ركورد شد . در سال 1274 هجري شمسي با راه اندازي اولين كارخانه توليد قند و شكر از چغندر قند در منطقه كهريزك تحرك مجددي در اين راستا به وجود آمد، اين كارخانه با همكاري يك شركت بلژيكي تأسيس شد و موجب متداول شدن كشت چغندر قند گرديد. اما متاسفانه كارخانه مذكور در سال 1278 هجري شمسي به علت سياستهاي دولت روسيه كه قسمت قند صادراتي خود به ايران را كاهش داده بود تعطيل شد. احتمال دارد كه در آن زمان بروز شايعات عوام فريبانه در ميان مردم در مورد مصرف قند نيز در اين رويداد موثر بوده است. گرچه در سال 1309 هجري شمسي كارخانه كهريزك بازسازي و مجددا راه اندازي شد ولي ادامه كار آن ديري نپاييد. از حدود سال 1811 به تدريج كارخانه هاي قند در مناطق مختلف ايران تأسيس شدند به طوري كه هم اكنون حدود 34 كارخانه از چغندر قند و 5 كارخانه از نيشكر كار توليد قند و شكر را انجام مي دهند.

عمده ترين كشورهاي توليد كننده شكر در دنيا در سال 99-1998 برزيل، هندوستان، چين، آمريكا، تايلند، استراليا، فرانسه، آلمان و كوبا بوده اند، در اين سال حدود 129 ميليون تن قند و شكر توليد شده كه حدود 71.5 درصد آن از نيشكر و 28.5 درصد از چغندر قند بدست آمده است. در سال هاي اخير به تدريج از ميزان توليد شكر از چغندر قند كاسته شده و به مقدار توليد شكر از نيشكر افزوده مي شود. آمار نشان مي دهد كه حدود 27 ميليون هكتار زمين زراعي در 120 كشور ، نيشكر و چغندر قند مصرفي صنايع قند و شكر را در جهان تأمين مي كنند، از اين 120 كشور در 38 كشور چغندر قند و در 73 كشور كشت نيشكر ودر 9 كشور از جمله ايران هم كشت چغندر قند و هم كشت نيشكر معمول است چغندر قند و نيشكر مصرفي حدود 2586 كارخانه قند و شكر با تلاش بيش از 28 ميليون كشاورز تامين مي شود از كارخانه هاي مذكور 886 كارخانه از چغندر قند و حدود 1700 كارخانه از نيشكر به عنوان مواد اوليه استفاده مي كنند. در اين كارخانه ها بيش از دو ميليون نفر نيروي انساني مشغول به كار هستند و فروش سالانه به محصولات كارخانه اي مورد اشاره به بيش از 70 ميليارد دلار مي رسد. حدود 138 كشور از جمله ايران جزء وارد كنندگان شكر محسوب مي شوند. متوسط مصرف سرانه قند و شكر در جهان حدود 20 كيلوگرم مي باشد.

در ايران در سال 1378 هجري شمسي سطح زير كشت چغندر قند حدود 186 هزار هكتار و سطح زير كشت نيشكر حدود 26 هزار هكتار بوده است ، متوسط توليد در هكتار بوده است. متوسط توليد در هكتار چغندر قند 28.8 تن بوده كه در مقايسه با كشورهاي پيشرفته چندان مطلوب نيست در بعضي كشورها به بالاتر از 60 تن در هكتار مي رسد متوسط توليد در هكتار نيشكر نيز حدود 85 تن در هكتار گزارش شده است. مصرف سالانه قند و شكر در ايران به بيش از يك ميليون و هشتصد هزار تن مي رسد كه با مصرف سرانه حدود 27 كيلوگرم در مقايسه با متوسط مصرف سرانه در جهان بالاست. كارخانه هاي ايران اغلب حدود نيمي از قند و شكر مصرفي را توليد مي كند و بقيه از طريق واردات شكر تأمين مي شود. واردات شكر به صورت شكر خام و شكر سفيد صورت مي گيرد. هزينه تمام شده در هر كيلو شكر در ايران در سال 1978 بيش از 3400 ريال تخمين زده شده در حالي كه در همين سال نرخ جهان شكر خام هر تن حدود 152 دلار و شكر سفيد حدود 275 دلار بود.

- نقش شكر در تغذيه انسان:

شكر امروزه به عنوان يكي از مواد غذايي مهم در جيره غذايي روزانه افراد مطرح است و در تأمين انرژي مورد نياز بدن نقش تعيين كننده اي دارد. قيمت نسبتا ارزان شكر در مقايسه با مقدار كالري كه ايجاد مي كند اين كالا را به يك منبع اساسي براي رفع نياز انرژي در جوامع فقير مبدل ساخته است اگر هزينه اي را كه براي خريد آن مقدار از مواد غذايي معمول كه پس از مصرف هزار كالري انرژي در بدن ايجاد مي كنند با شكر مقايسه نماييم ، مي توان نتيجه گيري كرد كه هزار كالري انرژي حاصل از شكر ارزانتر است. در جوامع پيشرفته صنعتي كه غالبا به علت كم تحركي با مشكل چاقي مواجه اند سعي مي شود كه مصرف شيرين كننده هاي مصنوعي فاقد كالري يا كم كالري مانند ساخارين (saccharin) سيكلامات (cyclamate) آسپارتام (aspartame) و موارد مشابه آنها به عنوان جانشين و رقيبي براي شكر در تغذيه انسان معمول شوند، اما هنوز شكر حرف اول را در ميان شيرين كننده هاي مصرفي انسان دارد. گرچه زيانهايي براي مصرف شكر در تغذيه انسان مطرح مي سازند، اما گمان نمي رود كه در صورت متعادل اين شيرين كننده طبيعي زياني، در حد شيرين كننده هاي مصنوعي در برداشته باشند.