رساله کارشناسی ارشد معماری: معیارهای نوین برنامه ریزی و طراحی سکونت گاه سالمندان

بیان مساله ........................................................................................................................................................................................................2

مشکلات ..........................................................................................................................................................................................................2

تعریف سالمندی ..............................................................................................................................................................................................6

تاریخچه حمایت از سالمندان ...........................................................................................................................................................................8

الگو های جهانی حمایت های قانونی از سالمندان ..........................................................................................................................................10

پیدایش خانه های سالمندان در جهان ..............................................................................................................................................................11

مراکز خدماتی روزانه ......................................................................................................................................................................................14

1-1-6-1- اهداف مراکز خدماتی مراقبت روزانه ............................................................................................................................................16

مدت زمان حضور استفاده کنندگان .................................................................................................................................................................16

1-1-6-3- فعالیت های معمول در مجموعه های روزانه .................................................................................................................................16

خانه سالمندان- تجربه ای ناموفق ....................................................................................................................................................................18

پیشینه تحقیق ...................................................................................................................................................................................................22

نظریه های مختلف درباره نحوه مسکن سالمندان .............................................................................................................................................28

اهداف تحقیق ..................................................................................................................................................................................................34

سوالات یا فرضیه های تخصصی .....................................................................................................................................................................35

ضرورت و اهمیت تحقیق ................................................................................................................................................................................35

روش تحقیق ...................................................................................................................................................................................................37

جامعه آماری...................................................................................................................................................................................................37

نمونه گیری ( حجم نمونه و روش محاسبه) ....................................................................................................................................................37

فصل دوم : مروری بر ادبیات موضوع..............................................................................................................................................................39

2-1 بخش اول : تاریخچه بیماری های سالمندی ............................................................................................................................................40

2-1-1- مقدمه ...............................................................................................................................................................................................40

2-1-2- مفهوم پیری .......................................................................................................................................................................................40

2-1-3- مراحل پیری .....................................................................................................................................................................................41

2-1-4- اختلالات سنین پیری .......................................................................................................................................................................42

2-1-4-1- عدم وجود پویایی .......................................................................................................................................................................42

2-1-4-2- ضعف در حرکت دست ..............................................................................................................................................................44

2-1-4-3- ضعف در قدرت فیزیکی و سازگاری ..........................................................................................................................................44

2-1-4-4- سختی های تنفسی .......................................................................................................................................................................45

2-1-4-5- بی اختیاری .................................................................................................................................................................................45

2-1-4-6- مشکلات گوارشی ........................................................................................................................................................................46

2-1-4-7- ضعف روانی ...............................................................................................................................................................................46

2-1-4-8- دیدگاه ناقص و نادرست ..............................................................................................................................................................46

2-1-4-9- اختلالات شنوایی .........................................................................................................................................................................47

2-1-4-10- اختلال در حس بویایی ...............................................................................................................................................................47

2-1-4-11- اختلال در حس لامسه ................................................................................................................................................................47

2-1-4-12- افزایش حساسیت به دما های مفرط ............................................................................................................................................48

2-1-4-13- میزان وابستگی ...........................................................................................................................................................................48

2-1-5- نشانه های پیری ................................................................................................................................................................................48

2-1-5-1- نشانه های فیزیکی پیری ...............................................................................................................................................................49

2-1-5-2- نشانه های روان شناختی پیری .....................................................................................................................................................51

2-1-6- تاثیرات اقتصادی افزایش سن ..........................................................................................................................................................52

2-2 بخش دوم : مبانی طراحی برای سالمندان ................................................................................................................................................53

2-2-1- نگاهی بر انواع سکونتگاه های سالمندی ...........................................................................................................................................58

2-2-1-1- سکونت گاه های طبقه بندی شده (به روش والینز) ......................................................................................................................64

2-2-2- مراکز خدماتی و مراقبتی روزانه سالمندان ........................................................................................................................................66

2-2-3- اهداف مراکز خدماتی مراقبت روزانه ................................................................................................................................................67

2-2-4- جنبه های مختلف اهمیت مراکز روزانه .............................................................................................................................................67

2-2-4-1- جنبه اجتماعی .............................................................................................................................................................................67

2-2-4-2- جنبه جمعیتی ...............................................................................................................................................................................68

2-2-5- اهمیت نگهداری سالمندان در مراکز روزانه .....................................................................................................................................68

2-2-5-1- جنبه اجتماعی .............................................................................................................................................................................68

2-2-5-2- عوامل جمعیتی ............................................................................................................................................................................68

2-2-5-3- عمر طولانی از نظر دینی ..............................................................................................................................................................68

2-2-5-4- علم و دانش در پشتیبانی سالمند ..................................................................................................................................................69

2-2-5-5- خانه سالمندان .............................................................................................................................................................................69

2-2-6- چگونگی استفاده از مجموعه ............................................................................................................................................................70

2-2-7- فعالیت های معمول در مجموعه های روزانه .....................................................................................................................................70

2-2-8- خدمات مراکز روزانه نگهداری سالمندان...........................................................................................................................................71

2-2-9- امکانات مراکز روزانه نگهداری سالمندان .........................................................................................................................................72

2-3 بخش سوم: ظوابط و استاندارد های سالمندی .........................................................................................................................................73

2-3-1- استاندارد های فضای بسته ...............................................................................................................................................................73

2-3-1-1- کیفیت فضایی با توجه به نیاز جسمانی سالمندان ..........................................................................................................................73

2-3-1-2- اطلاعات انسان سنجی ..................................................................................................................................................................73

2-3-1-3- اطلاعات آرگونومی ......................................................................................................................................................................74

2-3-1-4- آسایش حرارتی و برودتی سالمندان .............................................................................................................................................76

2-3-1-5- عوامل طبیعی موثر بر آسایش حرارتی ..........................................................................................................................................77

2-3-1-6- شرایط محیطی موثر بر آسایش حرارتی ........................................................................................................................................78

2-3-1-7- آسایش آکوستیکی .......................................................................................................................................................................81

2-3-1-8- نورپردازی مناسب جهت ارتقای عملکرد بینایی سالمندان ............................................................................................................83

2-3-1-9- رنگ آمیزی مناسب جهت ارتقای عملکرد بینایی در سالمندان ......................................................................................................87

2-3-2- استاندارد های فضای باز ..................................................................................................................................................................88

2-3-2-1- طراحی فضای باز بر اساس ویژگی های سالمندان ........................................................................................................................88

2-3-2-2- ویژگی های جسمی و فیزیولوژیکی ..............................................................................................................................................89

2-3-2-3- طراحی با توجه به ویژگی های جسمی و فیزیولوژیکی .................................................................................................................90

2-3-2-4- ویژگی های روانی و اجتماعی ......................................................................................................................................................92

2-3-2-5- طراحی با توجه به خرده اقلیم ......................................................................................................................................................95

2-3-3- طراحی عناصر سازنده فضای باز ......................................................................................................................................................96

2-3-3-1- مسیر های پیاده روی ....................................................................................................................................................................96

2-3-3-2- طراحی مسیر های پیاده ................................................................................................................................................................96

2-3-4- ملاحظات اساسی طراحی سرای سالمندان ........................................................................................................................................98

2-3-4-1- مکان یابی برای خانه سالمندان ....................................................................................................................................................98

2-3-4-2- جهت گیری مناسب ......................................................................................................................................................................99

2-3-4-3- ورودی اصلی ............................................................................................................................................................................100

2-3-4-4- هال ورودی ...............................................................................................................................................................................100

2-3-4-5- فضای عمومی ............................................................................................................................................................................101

2-3-4-6- عرصه های خصوصی ................................................................................................................................................................106

2-3-5- فضا های نیمه باز ...........................................................................................................................................................................113

2-3-5-1- تراس های مشترک .....................................................................................................................................................................113

2-3-5-2- تراس خصوصی .........................................................................................................................................................................114

2-3-6- ارتباطات فضا ها در خانه های سالمندی ........................................................................................................................................115

2-3-6-1- ارتباطات عمودی .......................................................................................................................................................................115

2-3-6-2- آسانسور .....................................................................................................................................................................................115

2-3-6-3- رامپ و سطوح شیبدار ..............................................................................................................................................................116

2-3-6-4- پلکان .........................................................................................................................................................................................117

2-3-7- بازشو ها ........................................................................................................................................................................................120

2-3-7-1- درب ها .....................................................................................................................................................................................120

2-3-7-2- پنجره ها .....................................................................................................................................................................................121

2-3-8- فضا های جانبی ..............................................................................................................................................................................122

2-3-8-1- محوطه باغبانی ...........................................................................................................................................................................122

2-4- بخش چهارم : رویکرد افزایش امید به زندگی......................................................................................................................................123

2-4-1- امید به زندگی ................................................................................................................................................................................123

2- 4-2- عوامل موثر بر امید به زندگی ........................................................................................................................................................124

2-4-3- تغذیه و تاثیر آن بر امید به زندگی ..................................................................................................................................................125

2-4-4- خدمات بهداشتی و درمانی .............................................................................................................................................................126

2-4-5- نحوه برآورد امید به زندگی ............................................................................................................................................................127

2-4-6- امید به زندگی در جمعیت شهر تهران .............................................................................................................................................129

2-4-7- بررسی مطالعات انجام شده در راستای افزایش امید به زندگی ........................................................................................................118

2-5 بخش پنجم : بررسی رابطه سهولت دسترسی به فضا های آموزشی در میزان مشارکت سالمندان  در آموزش و افزایش امید به زندگی .... 

......................................................................................................................................................................................................................134         

2-5-1 مقدمه ...............................................................................................................................................................................................134

2-5-2- نقش آموزش در مراحل مختلف رشد و بلوغ انسان .........................................................................................................................137

2-5-3- فن آموزش بزرگسالان از نظر روان شناسان ....................................................................................................................................139

2-5-4- نیاز ها و انگیزه های یادگیری در افراد مسن ....................................................................................................................................141

2-5-5- عوامل جذب کننده بزرگسالان مسن تر به سمت تحصیلات بالاتر ...................................................................................................143

2-5-6- نقش کار در یادگیری سالمندان .......................................................................................................................................................146

2-5-7- دیدگاه های یادگیری در مورد بزرگسالان از نظر جامعه شناختی .....................................................................................................148

2-5-7-1- روش یادگیری در بزرگسالان .....................................................................................................................................................148

2-5-7-2- بزرگسالی به عنوان یک ساختار اجتماعی ...................................................................................................................................149

2-5-8- تاثیر پاسخ احساسی بزرگسالان به یادگیری ....................................................................................................................................150

2-5-9- اهمیت وجود فضا های آموزشی در خانه های سالمندان .................................................................................................................151

بخش ششم : پایداری زیست محیطی و سبز در مسکن سالمندان.....................................................................................................................155

2-6-1- طراحی سبز برای آپارتمان های سالمندان .......................................................................................................................................155

2-6-2- خصوصیات فیزیولوژیکی و روان شناختی سالمندان .......................................................................................................................156

2-6-2-1- خصوصیات فیزیولوژیکی سالمندان ...........................................................................................................................................156

2-6-2-2- خصوصیات روان شناختی سالمندان ...........................................................................................................................................157

2-6-3- خصوصیات رفتاری سالمندان .........................................................................................................................................................157

2-6-4- استراتژی طراحی آپارتمان های سبز برای سالمندان ........................................................................................................................158

2-6-4-1- طراحی سایت پلان و ساختمان ..................................................................................................................................................158

2-6-4-2- طراحی سبز محیط عمومی ..........................................................................................................................................................159

2-6-4-3- طراحی مبتنی بر صرفه جویی انرژی از طریق ساختار و سازه ساختمان .......................................................................................160

2-6-4-4- طراحی سبز آپارتمان ..................................................................................................................................................................161

2-6-4-5- کاربرد تکنولوژی خورشیدی ......................................................................................................................................................161

2-6-4-6- طراحی ساختمان هوشمند ..........................................................................................................................................................163

2-6-4-7- مدیریت سبز ..............................................................................................................................................................................164

2-6-5- بررسی مبانی طراحی سکونتگاه سالمندان با رویکرد پایداری ..........................................................................................................164

2-6-6- سالمندی موفق بصورت پایدار .......................................................................................................................................................166

2-6-7- عوامل موثر در پایداری محیطی خانه سالمندان ..............................................................................................................................166

2-6-8- عواملی که موجب تمایز یک خانه سالمندان می شود .....................................................................................................................168

2-6-9- مقدمه ای بر طراحی پایدار منظر در خانه سالمندان .........................................................................................................................169

2-6-10- ارائه اصول طراحی منظر به منظور بهبود کیفیت زندگی ................................................................................................................170

2-6-10-1- دسترسی، تحرک و جهتگیری ...................................................................................................................................................170

2-6-10-2- خاطره و تجسم ذهنی ...............................................................................................................................................................174

2-6-10-3- تحریکات حسی .......................................................................................................................................................................175

2-6-10-4- پناهگاه و سایه .........................................................................................................................................................................177

2-6-10-5- حفاظت از فعالیت های باغبانی ................................................................................................................................................178

2-6-10-6- استراتژی در کاشت .................................................................................................................................................................179

2-6-10-7- طبیعت و حیات وحش .............................................................................................................................................................181

بخش هفتم : بررسی نمونه های موردی .........................................................................................................................................................182

2-7-1- توبو ایتو (مسکن سالمندان) ............................................................................................................................................................182

2-7-2-Architecture Studio (مسکن بازنشستگی) ..............................................................................................................................188

2-7-3- Ignacio Vicents ......................................................................................................................................................................192

2-7-4- Humanitas Bergweg ............................................................................................................................................................196

2-7-5- Residence in Montoir de Bretagne ..............................................................................................................................201

3- فصل سوم : روش تحقیق..........................................................................................................................................................................207

3-1 گام های تحقیق .....................................................................................................................................................................................208

3-2 جامعه آماری .........................................................................................................................................................................................218

3-3 حجم نمونه ...........................................................................................................................................................................................218

3-4 ابزار تحقیق (تهیه پرسشنامه) .................................................................................................................................................................220

3-5- بررسی قابلیت اعتماد پرسشنامه ها........................................................................................................................................................221

3-5-1- پایایی پرسشنامه .............................................................................................................................................................................221

3-5-2- روایی پرسشنامه .............................................................................................................................................................................223

3-6- روش تحلیل ......................................................................................................................................................................................224

3-6-1- تحلیل عاملی اکتشافی ....................................................................................................................................................................224

4- فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها......................................................................................................................................................226

4-1- مقدمه ..................................................................................................................................................................................................227

4-1-1-ضریب اطمینان پژوهش ...................................................................................................................................................................227

4-1-2- معرفی روش های آماری مورد استفاده ............................................................................................................................................227

4-2- ارائه و تحلیل نتایج توصیفی ...............................................................................................................................................................227

4-2-1- جدول فراوانی سوالات پرسشنامه ...................................................................................................................................................227

4-2-2- متغیر های تحقیق.............................................................................................................................................................................241

بررسی نرمال بودن داده ها.............................................................................................................................................................................244

4-3- روش استنباطی (آزمون کلموگروف- اسمیرنف)..................................................................................................................................244

4-3-1- فرضیه های تحقیق ..........................................................................................................................................................................244

4-3-2- فرضیات فرعی................................................................................................................................................................................245

4-3-3- رتبه بندی فریدمن............................................................................................................................................................................248

4-3-4- نمودار رادار متغیر های تحقیق.........................................................................................................................................................248

4-3-5- بررسی وضعیت عامل های تحقیق   .................................................................................................................................................249

4-3-6- نمودار رادار عامل های تحقیق ........................................................................................................................................................250

5- فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات .....................................................................................................................................................251

5-1- مقدمه ..................................................................................................................................................................................................252

5-2- نتایج فرضیه های پژوهش و تفسیر یافته های آن ..................................................................................................................................252

5-3- محدودیت های پژوهش.............. ........................................................................................................................................................254

5-4- پیشنهادات اجرایی بر مبنای نتایج تحقیق...............................................................................................................................................254

5-5- پیشنهادات برای تحقیقات آتی .............................................................................................................................................................256

6- فصل ششم : طراحی ................................................................................................................................................................................259