ایمنی و سلامت شغلی در اتاق عمل

توضیحات محصول

اصول ایمنی در اتاق عمل

46 صفحه pdf

اهداف آموزش ایمنی در اتاق عمل
 

–   خطرات بالقوه محیطی برای بیماران و کارکنان در اتاق عمل را نام ببرد.

–   روش‌های مقابله با آسیب‌ها را از طریق تست‌های مناسب و کاربرد ابزارهای صحیح در اتاق عمل شرح دهد.

محیط اتاق عمل، سرشار از خطرات برای جراح و بیمار و کارکنان هست؛ و بنابراین باید ضریب امنیت را بالا برد. جراحان و کارکنان بایستی از امکانات کاهش خطر و کنترلی خطر، حداکثر استفاده را بنمایند.

دانش پیشگیری از خطرات در اتاق عمل با شایستگی در حال پیش روی است و ابزارهایی مانند Laser ، اشعه – X و استریل کننده‌های شیمیایی و… در صورتی که کارکنان ازنظر ایمنی مهارت نداشته باشند و اقدامات پیشگیری را انجام ندهند، می‌توانند صدمات با وسعت زیادی ایجاد نمایند. 

آموزش و تمرین دادن کارکنان از اساسی‌ترین روش‌های موجود جهت پیشگیری از خطرات احتمالی هست؛ و عملاً هیچ‌کس نباید بدون آموزش صحیح روش مصرف ابزارها داخل اتاق‌های عمل، از آن‌ها استفاده نماید و شایستگی استفاده صحیح از ابزارها، به دلیل تغییرات تکنولوژیک باید به‌صورت ادواری، مورد آزمون قرار گیرد.

اغلب باگذشت زمان، فنّاوری‌ها ایمن‌تر می‌شوند ولی این قانون همیشه صادق نیست.

همچنین بایستی خطرات بالقوه را شناسایی نموده و راهکارهای صحیح را در پیش گرفت و باید در نظر داشت که هیچ‌گاه کارکنان و بیمار به‌طور کامل از ریسک خطرات درامان نخواهند بود.

بنا به تعریف، ایمنی عبارت است از حالتی که مراقبین، بیماران و دیگر کارکنان شاغل، در معرض خطر نباشند.

تاریخچه:

به‌طور تاریخی اتاق عمل، فضایی مملو از خطر برای بیماران و جراحان بوده است. خطرات اولیه شامل آتش‌سوزی، سوختگی شیمیایی، تأثیر مواد هوشبری و قرار گرفتن در معرض مستقیم مواد بیولوژیک هست.

درگذشته خطرات سوختگی، آتش‌سوزی و انفجار مربوط به گازهای بیهوشی بود که بخصوص با اتر دیده می‌شد. سپس سیلکوپروپان نیز با همین خطرات معرفی گردید.

آتش‌سوزی اغلب به دلیل جرقه ناشی از الکتریسیته ساکن ایجاد می‌گردید، به‌طوری‌که در آن زمان از کفش‌های مخصوص هادی و رو کفشی‌های هادی جهت کاستن ریسک انفجار استفاده می‌شد.

خطرات محیطی:

شامل برق‌گرفتگی، سوختگی حرارتی، مسمومیت با سموم استنشاقی و اکسپوژر به مواد بیولوژیک می باشد و تمام افراد در اتاق عمل موظف‌اند محیط امنی برای خود و دیگر کارکنان ایجاد نمایند.

تقسیم‌بندی خطرات:

خطرات به دلایل ذیل ایجاد می‌شوند:

-۱ استفاده از وسایل نامناسب

-۲ استفاده نامناسب از وسایل

-۳ تماس با مواد مضر

خطرات موجود در اتاق عمل را به‌صورت ذیل تقسیم‌بندی می‌کنند:

– خطرات فیزیکی: شامل صدمه کمر، سقوط، آلودگی صوتی، تشعشع یونیزان، برق‌گرفتگی، آتش

– خطرات شیمیایی: شامل گازهای بیهوشی، بخارات گازها و مایعات، داروهای سیتوتوکسیک و پاک‌کننده‌ها

– خطرات بیولوژیک: شامل ترشحات بدن و خون به‌عنوان ناقل احتمالی میکروارگانیسم‌های پاتوژن (فضولات عفونی، بریدگی‌ها، صدمات ناشی از سوزن، پاشیدن خون از محل عمل، حساسیت به لاتکس) دستکش جراحی

خطرات فیزیکی و مراقبت از آن‌ها:

ساختار فیزیکی اتاق عمل به‌گونه‌ای طراحی می‌گردد که ترافیک عبور و مرور در آن کاهش یابد و آلودگی به حداقل برسد و دسترسی به ابزارها و منابع راحت باشد و همچنین محیط کار برای کارکنان راحت باشد.

عوامل محیطی:

عوامل ایمنی محیطی شامل:

– کنترل درجه حرارت ، که سبب راحتی محیط برای کارکنان و بیمار می‌گردد (متعادل)

– تهویه سیستم باید بتواند بوها را به‌سرعت خارج نماید و هوای اتاق عمل باید به‌طور متوسط، ۱۱ بار در ساعت تعویض گردد.

 سیستم تهویه باید بتواند بخار گازهای بیهوشی و بخار بیولوژیک و غبارها را خارج نماید. وجود این گازها سبب احتقان ریوی و تهوع در افراد حساس می‌گردد. استفاده از عطرهای غلیظ در محیط اتاق عمل، می‌تواند ناراحت و خسته‌کننده باشد و بهتر است از مصرف آن اجتناب شود.

– نور باید به میزان کافی باشد تا از انعکاس اضافی نور جلوگیری گردد و خستگی چشمی ایجاد نگردد. کاربرد ابزارهای براق انعکاس نور را بیشتر می‌کند و ابزارهای کمتر براق و کدر از آن می‌کاهند و میدان دید را می‌افزایند.

همچنین کاربرد شانهای تیره و عینک پولاروید، میزان انعکاس نور را می‌کاهد. شان های تیره همچنین کنتراست بین بافت‌ها و فیلد مجاور را می‌کاهند.

کاربرد موسیقی در اتاق تعویض لباس و اتاق انتظار بیماران به‌شرط انتخاب موسیقی مناسب از استرس آن‌ها می‌کاهد.

– صدا و نویز فن‌ها می‌تواند آلودگی صوتی ایجاد نماید عوارضی برای بیمار و مراقبین ایجاد نماید و سبب افزایش فشارخون، وازوکنستریکسیون محیطی و گشادی مردمک‌ها می‌گردد. محیط اتاق عمل باید کاملاً ساکت باشد و تنها صدای اصلی ارتباط بین کارکنان وجود داشته باشد. شمارش‌ها و درخواست وسایل باید با صدای کوتاه باشد حتی در شرایط بیهوشی عمیق، بیمار صداها را می‌شنود و ممکن است آن‌ها را به خاطر بسپارد و همچنین در موارد بلوک‌های موضعی باید توجه داشت که بیمار همه‌چیز را درک می‌کند.

– منابع اصلی صدادر اتاق عمل شامل کاغذ، دستکش‌ها و ابزارهای چرخ‌دار روی کف اتاق عمل می‌باشند. همچنین صدای برخورد ابزارها با یکدیگر نیز وجود دارد. ابزارهای برقی مانند ساکشن نیز، صدا تولید می‌کنند. از بر هم زدن ابزارها باید اجتناب کرد و ساکشن در زمان عدم استفاده باید کلامپ یا کینگ یا خاموش شود. کاغذها را نباید گلوله نمود. سیگنال‌های بیپ مانیتورها باید از گوش بیمار فاصله داشته باشد. این سیگنال‌ها می‌توانند توجه جراح و بیهوشی را به خود منعطف نمایند.

– درهای اتاق عمل باید بسته شود تا سروصدای راهروها در اتاق عمل، شنیده نشود توسط پرستار سیر کولر  همچنین صدای دست شستن و شیر آب‌ها و صداهای دستگاه‌های استریل ساز نباید داخل اتاق عمل شنیده شود.

محیط آرام از ایجاد خستگی جلوگیری می‌نماید و عوارض روانی و فیزیولوژیک را به حداقل می‌رساند.

مکانیک بدن:

کمردرد مهم‌ترین علت از دست رفتن زمان کاری است و ازنظر شیوع در کارکنان، در مرحله بعدی پس از سرماخوردگی قرار دارد.

ایستادن طولانی‌مدت در وضعیت نامناسب می‌تواند سبب کمردرد گردد. از حرکات خسته‌کننده و وضعیت نامناسب بدن باید اجتناب شود. توزیع وزن روی یک پا می‌تواند فشار اضافه ایجاد نماید.

اگر در حالت ایستاده پاها را به هم بچسبانیم، باید به‌طور دائم جهت حفظ تعادل از عضلات ران‌ها استفاده نماییم. ولی اگر پاها از هم باز باشند، انرژی کمتری موردنیاز هست؛ بنابراین حفظ گام باز در طول جراحی برای کارکنان اسکراب کرده، خستگی کمتری ایجاد می‌نماید. کارکنان سیر کولر باید مرتباً فیلد عمل جراحی و ترولی جراحی را زیر نظر داشته باشند، بنابراین باید اندام‌های فوقانی و تحتانی ایشان، در وضعیت استراحت باشند؛ که در این حالت پاها باز و دست‌ها از پشت، همدیگر را گرفته‌اند.

کفش‌ها باید کاملاً راحت و ایمن باشند، کفش‌های ورزشی بنددار که حمایت کافی از پا ایجاد کنند، مناسب‌تر هستند. اگر در شرایط اورژانس نیاز به دویدن باشد، باید کفش‌های پشت بسته و ایمن انتخاب شوند.

ارتفاع تخت عمل باید برای جراح به‌طور مناسب تنظیم گردد. حتی اگر برای دیگر اعضاءتیم مناسب نباشد. اعضاء گروه بایستی بتوانند راست‌قامت بایستند و بازوهایشان راحت باشد و حالت خمیده به جلو نداشته باشند و نیازی به بلند کردن دست بالاتر از حد آرنج برای آن‌ها نباشد. ممکن است استفاده از چهارپایه برای کمک‌ها ضروری باشد. چهارپایه باید ارتفاع کافی داشته باشد و امکان ایستادن پا باز را فراهم آورد.

وضعیت در حالت نشسته نیز باید مناسب باشد. کمر در وضعیت راست‌قامت بیشترین استحکام را دارد. در زمان نشسته باید کارکنان کاملاً عقب‌روی صندلی بنشینند و قامتشان کاملاً عمودی بوده و تمایل به جلو باید از ناحیه ران‌ها باشد و بنابراین شانه‌ها و کمر نباید به جلو خمیده باشند. در این وضعیت حداقل فشار روی عضلات کمر ایجاد می‌گردد و از فشار روی سینه و احشاء داخلی نیز کاسته می‌شود. قبل و پس‌از انجام عمل جراحی کارکنان سیر کولر و اسکراب باید در وضعیت نشسته خستگی درکنند و در صورت نشستن باید ارتفاع صندلی به‌طور مناسب با ارتفاع کار تنظیم گردد.

دستیارهای اول درصورتی‌که لازم است اکارتورها را در وضعیت ثابت به مدت طولانی نگاه‌دارند، ممکن است سندرم کارپال تونل بگیرند. کاربرد اکارتورهای خودکار از این مشکل، پیشگیری می‌کند.

رعایت اصول مکانیکی ذیل، برای پیشگیری از صدمه فیزیکی مفید فایده خواهد بود:

– اگر می‌خواهید جسمی را بلند کنید، بدن را تا حد امکان به آن نزدیک نمایید و پشت خود را راست نگاه‌دارید.

– بلند کردن را با عضلات قوی ران‌ها و شکم انجام دهید و از عضلات کمر استفاده نکنید.

– پاها را خم‌کنید و بدن را زیر بار ببرید و سپس با راست کردن پاها، آن را بلند کنید.

– بلند کردن را به آهستگی انجام دهید و فشار را به کمر وارد نکنید.

– اجسام سنگین را نکشید، بلکه آن‌ها را به جلو فشار دهید.

– برای حرکت دادن پایه اجسام سنگین، از عضلات قوی خود استفاده کنید.

– در شرایط ایستادن به مدت طولانی، پاها را بازکنید تا خسته نشوید.

– وزن خود را به‌طور مساوی روی هر ۲ پا توزیع کنید.

– سر و گردن خود را در شرایط ایستاده با بدنتان در یک خط قرار دهید.

– در وضعیت نشسته، کمر خود را صاف نگه‌دارید و از ناحیه لگن به جلو متمایل شوید.

– گهگاه وضعیت خود را عوض کنید و قدم بزنید.

– بدن خود را یک‌تکه بچرخانید و کمر خود را نگردانید فقط کمر خود را نچرخانید

– در هنگام خم شدن به جلو، از ران‌ها استفاده کنید و از دست‌ها کمک بگیرید.

– از کار کردن در حد بالای سر بپرهیزید و خود را زیاد کش ندهید و اجسام را در حدفاصل زانو و تا قفسه سینه خود نگاه‌دارید.

برای حرکت دادن اجسام سنگین یا بیماران چاق یا بیماران کمایی، از رولر دیویس Davis Roller استفاده نمایید.

حرکت دادن این بیماران به‌تنهایی سبب بروز مشکل برای بیمار و پزشک می‌گردد. همچنین در زمان پوزیشن دادن بیماران نیز، از افراد دیگر کمک بگیرید

. برای آموزش این تکنیک، می‌توان از توصیه‌های گروه فیزیوتراپی کمک گرفت.

تشعشع یونیزان:

این اشعه قابل‌مشاهده یا لمس  نمی‌باشد. اشعه یونیزان ذرات باردار مثبت و منفی تولید می‌کند که می‌توانند بار الکتریکی بعضی‌ اتم‌ها و مولکول‌ها را تغییر دهند و تغییرات سلولی ایجاد نمایند.

این تغییرات سبب تغییرات آنزیمی، پروتئینی، هسته سلولی و مواد ژنتیک آن می‌گردند. این اثر می‌تواند سبب مرگ سلول‌های سرطانی در صورت مصرف دوز مناسب درمانی اشعه گردد.

اگرچه در معرض اشعه قرار گرفتن، خود می‌تواند سرطان‌زا باشد و همچنین عوارضی همچون آب‌مروارید، آسیب مغز استخوان، سوختگی، نکروز نسجی، موتاسیون ژنتیک، سقط خودبه‌خودی و ناهنجاری‌های مادرزادی ایجاد بنماید.

جراحان در هنگام مراقبت‌های پیش از عمل و حین عمل، ممکن است در معرض اشعه X قرار گیرند. اگر آن‌ها پوشش مناسب نداشته باشند، اشعه پراکنده‌شده از دستگاه‌ها و بیمار در ضمن عکس‌برداری حین عمل و فلوروسکوپی و C ARM ها می‌تواند جذب بدن ایشان شود.

همچنین اعضاء گروه، در زمان قراردادن یا خارج نمودن سورس های رادیواکتیو در معرض اشعه قرار می‌گیرند.

بیمارانی که مواد رادیواکتیو دریافت کرده‌اند برای مقاصد درمانی یا به‌طور تصادفی م‌توانند از خود اشعه رادیواکتیو ساطع نمایند.

اثرات اشعه رادیواکتیو به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم وابسته به میزان دوز و طول زمان اکسپوژر به آن هست. این اثرات تجمعی بوده و دوران نهفته طولانی دارند. به‌طوری‌که نتایج آن تا سال‌ها ممکن است معلوم نباشد. به همین دلیل مداوماً باید مراقبت از سلامت کارکنان به عمل آید تا از اکسپوژر بیش‌ازحد، پیشگیری گردد.

پیشگیری درواقع به معنی رعایت مقررات سخت و دقیق مربوطه می‌باشد.

دوز مجاز دریافتی اشعه در جدول ذیل آمده است: مصوب شورای حفاظت در مقابل اشعه:

– تمام بدن Rem ۵(بیضه‌ها، گنادها، مغز استخوان)

– عدسی چشم‌ها Rem ۱۵

– بافت‌های دیگر Rem ۵۰

– جنین در رحم ۰٫۵ Rem

– میزان کل اشعه دریافتی نباید از ۱۰۰ Micro Rem در هفته تجاوز کند.

نکات ایمنی در کاربرد اشعه یونیزان:

به دلیل اثرات سوء و تجمعی اشعه یونیزان روی نسوج بدن، نکات ایمنی برای حفظ سلامت بیمار و کارکنان موردتوجه قرار می‌گیرند.

اگر به نکات ایمنی توجه شود، اغلب دوز اشعه دریافتی به حد خطرناک نخواهد رسید.

ایمنی بیمار:

ایمنی بیمار: بیمار ممکن است در معرض اشعه دستگاه‌های X-ray قرار گیرد و یا اشعه پراکنده را دریافت کند.

هر شکلی از تماس با اشعه یونیزان همراه با اثرات سوء هست و به همین دلیل باید سطح تماس به حداقل ممکن تقلیل یابد. جهت کاهش میزان اشعه دریافتی، نکات ذیل را باید موردتوجه قرارداد.

– در صورت عدم نیاز، دستگاه  فلوروسکوپ باید خاموش باشد تا اشعه دریافتی بیمار، حداقل شود.

– تمام تلاش برای شمارش گازها باید به‌دقت انجام شود تا نیاز به عکس‌برداری کنترل نباشد.

– مناطق غیرضروری بدن باید در مقابل اشعه پراکنده محافظت شود. همچنین اشعه متمرکز نیز نباید روی مناطق غیرضروری بتابد. برای محافظت از شیلد سربی استفاده می‌شود. قبل از پهن کردنشان ها، باید شیلد سربی را پهن نمود. همچنین می‌توان دهانه دیافراگم دستگاه را تنگ کرد تا مناطق غیرضروری اشعه نبینند.