پیشگفتار
مقدمه
فصل اول: جایگاه برنامه ریزی در تعلیم و تربیت
هدفها
معنای لغوی و تعریف تربیت
ویژگیهای تعلیم و تربیت
اهمیت و ضرورت تعلیم و تربیت
تربیت برنامه محور
ضرورت برنامه ریزی
برنامه ریزی و تعلیم و تربیت
انواع برنامه ریزی در تعلیم و تربیت
1. طراحی ویژه و خُرد
2. طراحی آموزشی معلّم
3. برنامه ریزی نیروی انسانی
4. برنامه ریزی آموزشی
5. برنامه ریزی درسی
فعالیتها و پرسشهایی برای تفکر و مطالعة بیشتر
فصل دوم: برنامه ریزی درسی
هدفها
معنای لغوی برنامة درسی
مفهوم برنامه ریزی درسی
ویژگیهای برنامه ریزی درسی
عناصر برنامة درسی
ارتباط عناصر برنامة درسی
شرایط طراحی برنامة درسی
ویژگیهای برنامة درسی مطلوب
1. توجه به همة عناصر برنامة درسی
2. وضوح
3. توازن
4. انعطاف
5. ارتباط با سایر سطوح
6. تناسب با مخاطب
7. بسیج همة استعدادها و تواناییها
8 . ابتنای بر نیازها
9. نگاه فرایندی به محتوا
10 . تنوع مواد آموزشی
11 . اجراپذیری
لوازم شکل گیری برنامة درسی مطلوب
فعالیتها و پرسشهایی برای تفکر و مطالعة بیشتر
فصل سوم: نیازسنجی: اصول و روشها
هدفها
مفهوم نیازسنجی
مفهوم نیاز
منابع گردآوری اطلاعات
1. مطالعة وضع مطلوب
2. مطالعة وضع موجود
گردآوری اطلاعات
پالایش اطلاعات
طبقه بندی اطلاعات
تبدیل اطلاعات به نیاز
اولویت بندی نیازها
تبدیل نیاز به هدف
اصول نیازسنجی
1. رعایت ملاکهای تحقیق 2. واقع بینی 50
3. جامع نگری
4. پیوند واقعیت با آرمان
5. کفایت و وثاقت اطلاعات
6. تناسب با دورة تحصیلی
7. تداوم
8 . اولویت بندی
الگوهای نیازسنجی
الف) الگوی کلاسیک
ب) الگوی استقرایی
ج) الگوی قیاسی
تکنیکها و روشهای نیازسنجی
الف) تکنیک دلفی
ب) تکنیک فیش بول
ج) تکنیک رویداد مهم یا بحرانی
د) تکنیک درخت خطا
ه) تکنیک بارش مغزی
و) تکنیک تستینگ یا آزمون وظایف کلیدی
ز) روش تجزیه و تحلیل شغل
ح) تکنیک تل استار
ط) تکنیک سه بعدی کافکا، کوریکان و جانسون
ی) روش نیازسنجی آموزشی کارکنان (در سطح منطقه)
ک) روش نیازسنجی آموزشی مبتنی بر نظرخواهی
ل) الگوی تحلیل وظیفه و الزامات دانشی مهارتی
فعالیتها و پرسشهایی برای تفکر و مطالعة بیشتر
فصل چهارم: تعیین هدف در برنامة درسی
هدفها
مفهوم هدف و معیارهای تعیین آن
سطوح هدفها
منابع تعیین هدف
1. نظام اعتقادی و ارزشی (فلسفه)
2. ماهیت یادگیری
3. ماهیت جامعه
4. ماهیت یادگیرنده
5. ماهیت دانش
حیطه های هدف
بیان هدفها
هدف حل مسئله
نتایج بیانگر
تحقق هدفها
رابطة هدف با زمان
رابطة هدف برنامة درسی با نیاز آموزشی
تعیین هدفهای یادگیری
هدفهای ویژه
حیطه های هدف
سؤالهای اساسی برای تحقق هدفها
فعالیتها و پرسشهایی برای تفکر و مطالعة بیشتر
فصل پنجم: انتخاب محتوا و تجربیات یادگیری
هدفها
انتخاب محتوا
تعریف محتوا
ماهیت محتوا
ارائة محتوا
وحدت محتوا
اصول انتخاب محتوا
انتخاب و سازماندهی تجربیات یادگیری
ارتباط محتوا با تجربیات
اصول انتخاب تجارب و فعالیتهای یادگیری
فعالیتها و پرسشهایی برای تفکر و مطالعة بیشتر
فصل ششم: سازماندهی محتوا و تجربیات یادگیری
هدفها
شیوه های سازماندهی محتوای برنامة درسی
الف) سازماندهی بر اساس رشته های علمی
ب) روشهای سازماندهی تلفیقی
سازماندهی بین رشته ای با رشت ههای محدود
شیوة سازماندهی بین رشته ای در تألیف کتاب درسی
موانع و سازماندهی تلفیقی دروس
روشهای سازماندهی عمودی محتوا
الف) از کل به جزء
ب) از جزء به کل
ج) مارپیچی
د) از اطلاعات تا تعمیم (تفکر استقرایی)
ه ) توسعة تدریجی مفاهیم
فعالیتها و پرسشهایی برای تفکر و مطالعة بیشتر
فصل هفتم: انتخاب روشهای تدریس
هدفها
اصول انتخاب روش
الف) تناسب با هدف
ب) تناسب با محتوا
ج) تناسب با اصول یادگیری
د) تناسب با محدودیتها و تواناییها
ه) تناسب با نظام ارزشی
و) تناسب با علایق دانش آموز
ز) تناسب با زمان آموزش
ح) فعال سازی یادگیرنده
ط) تلفیق آموزش و پرورش
ی) بسیج همة قوای درون
ک) فرصتهای متنوع یادگیری
ل) توازن ابعاد یادگیری
م) انعطاف در شرایط مختلف
ن) ترکیب روشها
الگوهای تدریس
الف) الگوی پیش سازمان دهنده
ب) الگوی کسب مفهوم
ج) الگوی کاوشگری
د) روش سخنرانی یا تدریس توضیحی
معیارهای انتخاب روشهای تدریس
الف) نوع هدفهای آموزشی
ب) تجربیات یادگیری لازم برای تحقق هدفها
ج) علاقة دانش آموزان
د) اصول یادگیری
ه ) امکانات، تجهیزات و منابع
رفتار معلّم و یادگیری
یادگیری معنی دار
طرح ریزی قبل از آموزش معلّم و برنامة درسی
بررسی ارتباط طرح ریزی آموزشی معلّم با برنامة درسی
مراحل انتخاب روش
الف) نگاه تحلیلی به هدفها
ب) تفکر در محتوا
ج) تعیین فعالیتهای اساسی یادگیری
د) تعیین فعالیتهای معلّم
ه) تفکر در انواع روشها و انتخاب مناسب ترین آنها
فعالیتها و پرسشهایی برای تفکر و مطالعة بیشتر
فصل هشتم: طراحی و تولید کتاب درسی
هدفها
ارتباط یادگیری با کتاب درسی
بخش مقدماتی
الف) مقدمات کتاب
ب) مقدمات بخشها و فصلها
ج) مقدمات بندها
بخش پیکره یا متن
بخش پایانی
ویژگیهای کتاب راهنمای معلّم
کتاب کار دانش آموز
ویژگیهای فیلم آموزشی
کتابهای آموزشی
الف) کتابهای کمک درسی
ب) کتابهای دانش افزایی
فعالیتها و پرسشهایی برای تفکر و مطالعة بیشتر
فصل نهم: ارزشیابی برنامة درسی
هدفها
انواع ارزشیابی
الف) ارزشیابی تشخیصی (اولیه)
ب) ارزشیابی تکوینی (مرحله ای)
ج) ارزشیابی مجموعی (پایانی)
ارزشیابی طرحهای ارزشیابی
فعالیتها و پرسشهایی برای تفکر و مطالعة بیشتر
فصل دهم: اجرای برنامة درسی
هدفها
شیوه های اجرای برنامة درسی
شرایط اجرای برنامة درسی
سایر عوامل مؤثر در اجرای برنامة درسی
1. یادگیرندگان
2. والدین
3. سازمانها و مؤسسات
4. متخصصان و منتقدان تعلیم و تربیت
5. حوزه های سیاست گذاری و خط مشی سازی
فعالیتها و پرسشهایی برای تفکر و مطالعة بیشتر
منابع
دیدگاه خود را ثبت کنید