تحلیل عاملی چیست؟ ( Factor analysis )

از روش تحلیل عاملی یا Factor Analysis جهت پی بردن به متغیرهای زیر بنایی یک پدیده یا تلخیص مجموعه ای از داده‌ها استفاده می‌شود. داده‌های اولیه برای تحلیل عاملی، ماتریس همبستگی بین متغیرها است. تحلیل عاملی، متغیرهای وابسته از قبل تعیین شده ای ندارد. موارد استفاده تحلیل عاملی را به دو دسته کلی می‌توان تقسیم کرد: مقاصد اکتشافی و مقاصد تاییدی. اگر شما هیچ حدسی از ساختار روابط میان گویه ها نداشته باشید از تحلیل عاملی اکتشافی استفاده می شود. اما اگر گویه ها را براساس ابعاد شناسائی کرده باشید باید از تحلیل عاملی تائیدی استفاده کنید. - تحلیل عاملی اکتشافی (EFA) در تحلیل اکتشافی یا Exploratory factor analysis پژوهشگر به دنبال بررسی داده‌های تجربی به منظور کشف و شناسایی شاخصها و نیز روابط بین آنهاست. در اینجا از پیش مدل معینی وجود ندارد. به بیان دیگر تحلیل اکتشافی علاوه بر آنکه ارزش تجسسی یا پیشنهادی دارد می‌تواند ساختارساز، مدل ساز یا فرضیه ساز باشد. تحلیل اکتشافی وقتی به کار می‌رود که پژوهشگر شواهد کافی قبلی و پیش تجربی برای تشکیل فرضیه درباره تعداد عاملهای زیربنایی داده‌ها نداشته و به واقع مایل باشد درباره تعیین تعداد یا ماهیت عامل‌هایی که همپراشی بین متغیرها را توجیه می‌کنند داده‌ها را بکاود. بنابراین تحلیل اکتشافی بیشتر به عنوان یک روش تدوین و تولید تئوری و نه یک روش آزمون تئوری در نظر گرفته می‌شود.

تحلیل عاملی تائیدی (CFA) در تحلیل عاملی تاییدی یاConfirmatory factor analysis پژوهشگر به دنبال تهیه مدلی است که فرض می‌شود داده‌های تجربی را بر پایه چند پارامتر نسبتاً اندک، توصیف تبیین یا توجیه می‌کند. این مدل مبتنی بر اطلاعات پیش تجربی درباره ساختار داده‌ها است که می‌تواند به شکل یک تئوری یا فرضیه، یک طرح طبقه بندی کننده معین برای گویه‌ها در انطباق با ویژگیهای عینی شکل و محتوا،شرایط معلوم تجربی و یا دانش حاصل از مطالعات قبلی درباره دادههای وسیع باشد. روشهای تاییدی (آزمون فرضیه) تعیین می‌کنند که داده‌ها با یک ساختار عاملی معین (که در فرضیه آمده) هماهنگ هستند یا نه.

ملاحظات نمونه گیری بگذارید کمی ذهن شما را به چالش بکشم. تحلیل عاملی اکتشافی به حجم نمونه بیشتری نیاز دارد یا تحلیل عامل تائیدی؟ به طور قطع درست حدس زده اید: تحلیل عامل اکتشافی ولی چرا؟ به اسختار شکل ها دقت کنید. در شکل تحلیل عاملی اکتشافی گویه ها را با اندیس Q نشان داده ام ولی در شکل دوم از دو اندیس Ai و Bi استفاده شده است. ذهن خود را آزاد کنید و اجازه دهید ذهن تکنیک را تحلیل کند نه صرفا مشاهده چند نقطه و خط به شما ذهنیت بخشد.