پايان نامه اثربخشی آموزش الگوهای فکری و رفتاری  جدید بر سلامت عمومی مادران کودکان ADHD

توضیحات محصول

توضیحات:
عنوان: اثر بخشی آموزش الگوهاي فکري و رفتاري با رويكرد شناختي رفتاري برسلامت عمومي مادران كودكان مبتلا به اختلال بيش فعالي در دوره ابتدایی شهرستان بجنورد

چکیده
فصل اول :
کلیات تحقیق
مقدمه
بیان مسئله
اهمیت وضرورت تحقیق
اهداف تحقیق
فرضیه های تحقیق
متغیر ها
تعریف مفاهیم و واژگان اختصاصی طرح
تعریف نظری
تعاریف عملیاتی

فصل دوم :
ادبیات تحقیق

بخش اول :اختلال کمبود توجه ـ بیش فعالی
تاریخچه ADHD
سبب شناسی
مشکلات ناشی از بیش فعالی
تیزهوشی و بیش فعالی

بخش دوم :
آموزش والدین
کنترل کودک بر اساس رویکرد رفتاری
بخش سوم : سلامت
بخش چهارم : تحقیقات انجام شده در ایران و جهان
تحقیقات انجام شده در جهان
تحقیقات انجام شده در ایران

فصل سوم :
روش اجرای تحقیق

فصل چهارم :
تجزیه و تحلیل اطلاعات

فصل پنجم :
بحث و نتیجه گیری

چکیده
اختلال کمبود توجه بیش فعالی یکی از شایع ترین اختلالات دوره کودکی است که می تواند اثرات نامطلوبی بر روی فرد در دوره کودکی و نوجوانی، بر روابط خانوادگی و بخصوص سلامت عمومی مادران داشته باشد. و یکی از موثرترین راههای کاهش این اثرات نامطلوب، آموزش خانواده بخصوص مادران می باشد به این دلیل تحقیقی را با عنوان «اثر بخشی آموزش الگوهای فکری و رفتاری با رویکرد شناختی ـ رفتاری بر سلامت عمومی مادران کودکان مبتلا به ADHD دوره ابتدایی شهرستان بجنورد» انجام شد که این تحقیق از نوع نیمه آزمایشی می باشد. در این تحقیق جامعه آماری، کلیه مادران دانش آموزان دوره ابتدایی شهرستان بجنورد که مبتلا به ADHD هستند، می باشد. نمونه آماری، 30 نفر از مادران دارای کودک مبتلا به ADHD هستند که از طریق نمونه گیری خوشه ای از 30 مدرسه انتخاب شده اند. در ابتدا، مادران 2 گروه کنترل و آزمایش پرسشنامه GHQ را تکمیل نمودند. پس از آن مادران گروه آزمایش طی 12 جلسه آموزشی، الگوهای
شناختی ـ رفتاری جدید را آموختند در حالیکه گروه کنترل هیچ آموزشی ندیدند. پس از اتمام آموزش، مادران هر دو گروه مجدداً تست GHQ را تکمیل نموده و نمرات محاسبه شده در 2 مرحله ثبت، سپس میانگین نمرات، تفاوت میانگین ها و واریانس محاسبه گردید و با استفاده از نرم افزار SPSS، آزمون تی ـ استودنت برای گروه های مستقل انجام گردید.ابزار اندازه گیری در این پژوهش عبارتند از : پرسشنامه سلامت عمومی GHQ، پرسشنامه CSI4 که روایی و پایانی ابزار قبلاً اندازه گیری شده است و مورد تایید می باشد.این پژوهش دارای 5 فرضیه می باشد که چهار فرضیه آن تایید گردید. نتیجه پژوهش نشان داد که آموزش مادران با رویکرد شناختی ـ رفتاری باعث افزایش سلامت جسمی، سلامت عمومی، کارکرد اجتماعی و کاهش اختلال اضطراب و اختلال خواب می شود.

مقدمه
خانواده مکانی است که کودک با همه تجارب خویش به آن باز می گردد، برآلام و دردهایش مرهم می نهد و در آن، از افتخارات و موفقیتهایش سخن به میان می آید( نوابی نژاد، 1373).
خانواده ، شبکه ای از ارتباطات است که در آن والدین وکودکان در فرآیندی دو سویه با یکدیگر تعامل دارند. در این مجموعه طرفین قادرند تاثیرات بس شگرفی بر یکدیگر داشته باشند . با تأمل در کیفیت روابط والدین وبخصوص روابط مادر وکودک و موشکافی در آن می توان به نقش حساس مادر در ارتباط با کودک پی برد. در دهه های اخیر روانشناسان تاکید بسیاری بر روابط کودک با مراقبینش داشته اند . آنها واکنشهای متقابل را ، اساس رشد عاطفی و شناختی کودک ذکر کرده اند (بالی، 1969؛فروید ، 1964؛واتسون ، 1928). بهرنز(1954)، برای بوجودآمدن شخصیتی متعادل در اطفال بر کیفیت رفتار مادر و ویژگیهای شخصیتی وی و نیز چگونگی ایفای نقش مادرانه تاکید دارد. او پیشنهاد می کند که رفتار اجتماعی و رشد شخصیت کودک ، به طرز رفتار مادر و ساختمان منش او بستگی دارد. ( ایمان زاده، 1377).
بیان مسئله :
اثر بخشی آموزش الگوهای فکری و رفتاری جدید بر سلامت عمومی مادران کودکان ADHD
روابط مادر و کودک به دلیل ویژگیهای منحصر به فرد آن همواره مورد توجه متخصصان بوده است. عمق و گستردگی این پیوند بصورتی است که هر یک از طرفین قادرند در کاستن یا افزودن مشکلات دیگری نقشی حیاتی ایفا کنند. بررسیهای متعدد در زمینه تعامل کودکان بیش فعال و مادران آنها، نشانگر مشکلات ارتباطی میان آنان و شیوه های تربیتی ترجیحا تنبیهی است. مش وجانسون (1983)،گزارش می دهند که مادران کودکان بیش فعال دارای عزت نفس پایین تر ، احساس گناه فزاینده و احساس انزوای بیشتری نسبت به مادران کودکان عادی هستند. برین و بارکلی خود به این نتیجه رسیدند که مادران کودکان بیش فعال ، احساس استرس مادرانه بیشتری نسبت به مادران کودکان عادی دارند (ایمان زاده، 1377).
از طریق آموزش الگوهای فکری و رفتاری جدید به مادران کمک می کنیم تا دریابند
که : مشکلات رفتاری کودک برخاسته از ضعف و ناتوانی او در تربیت و کنترل فرزند نیست بلکه ناشی از ویژگیهای خاص و منحصر به فرد کودک آنان است وانجام برخی کارها اختلال رادر کودک کاهش داده و باعث تامین سلامت عمومی مادران میشود. توجه به این نکته ضروری است که هر چه این خدمات سریعتر ارائه شود، پیش از آنکه طیف مشکلات رفتاری کودک گسترده و متنوع گردد، نتایج آن ثمر بخش تر خواهد بودوسلامت عمومی مادر نیز کمتر به خطر می افتد که این امر لزوم ملاحظات روان شناختی از جمله آموزش شناختی ـ رفتاری والدین را نشان داده و حتمی می نماید. بر این اساس ما در این تحقیق برآنیم که بدانیم آیا آموزش مادران با رویکرد شناختی ـ رفتاری و آشنا کردن آنان با الگوهای فکری و رفتاری جدید باعث افزایش سلامت عمومی آنان میشود؟
اهمیت وضرورت تحقیق :
اختلال کمبود توجه بیش فعالی (ADHD) هنوز یکی از شایع ترین موارد ارجاعی به درمانگاههای مشاوره کودک است. مطالعات همه گیر شناسی نشان میدهد که این اختلال در 3 تا 5 درصد از کودکان مدرسه ای به وقوع می پیوندد. در نتیجه اختلال کمبود توجه بیش فعالی یکی از اختلالات روانشناختی شایع دوران کودکی است که لازمست بیشترین تحقیقات در مورد آن به عمل می اید تا متخصصین بالینی و مشاوران بتوانند به ارزیابی شایسته آن قادر شوند و ملاحظات درمانی موثری را بهبود بخشند (کراتوچویل و موریس ، ترجمه نائینیان وهمکاران، 1378).
از آنجا که نمی توان اختلال نارسائی توجه / فزون جنبشی را به طور کلی درمان کرد، بهترین واژه به کار گرفته شده، مدیریت یا مداخله در مورد این اختلال می باشد. آموزش والدین بخصوص مادران به عنوان گام مثبت در جهت کمک به والدین و پیشگیری از مزمن شدن و تبدیل احتمالی آن به انواع اختلالات دیگر، جهت درمان کودکان دارای ADHD می تواند مورد استفاده قرار گیرد. در واقع این روش موجب افزایش شناخت والدین از ماهیت اختلال شده و اعتماد به نفس آنان را در مورد نقش والدین افزایش می دهد. این روش نه تنها بر روی کودک مورد نظر بلکه بر روی والدین، خواهران و برادارن وی نیز موثر می باشد. بدین صورت که والدین تحت این جلسات آموزشی در نحوه تفکر خود نسبت به اختلال و نیز شیوه برخورد با کودک تغییر روش می دهند (رجبلو، 1385).
اهداف تحقیق :
هدف اصلی : با آموزش الگوهای فکری و رفتاری جدید، با رویکرد شناختی رفتاری به مادران، سلامت عمومی مادران دارای کودک ADHD را افزایش دهیم.
علاوه بر آن با آموزش مادران دارای کودک ADHD می خواهیم :
1ـ اختلال ADHD ر ا به مادران شناسانده تا با ایجاد آگاهی در خانواده، اختلال را در کودکان مهار کنند.
2ـ از مشکلات و اختلالات بیشتری که در حاشیه این اختلال ایجاد می شود از جمله
پرخاشگری، رفتار مقابله ای ، نافرمانی، عزت نفس پایین، پیشرفت تحصیلی کم و.... جلوگیری نموده یا حد اقل این مشکلات را کاهش دهیم.
3ـ از مشکلات و اختلالات بیشتری که ممکن است در آینده و دوره نوجوانی ایجاد شود از جمله مصرف الکل، اخراج از مدرسه، دروغگویی، دزدی، شخصیت ضد اجتماعی جلوگیری نموده یا حداقل این مشکلات را کاهش دهیم.
4ـ از بروز آسیب های روانی در والدین به خصوص مادران جلوگیری کنیم چه والدین و به خصوص مادران ممکن است در برخورد با مشکلات این کودکان سلامت عمومی خود را از دست داده و دچار افسردگی و اختلالات دیگر شوند .
5ـ با آموزش رفتارهای درست به والدین در رابطه با این کودکان می توان آرامش نسبی در خانه و مدرسه برای والدین و معلم ایجاد کرد و در نتیجه ایجاد محیط مطلوب، زمینه های رشد و پیشرفت کودکان را فراهم نمائیم.

فرضیه های تحقیق :
فرضیه شماره 1 : آموزش الگوهای فکری و رفتاری با رویکرد شناختی ـ رفتاری به مادران در سلامت عمومی مادران موثر است.
فرضیه شماره 2 : آموزش الگوهای فکری و رفتاری با رویکرد شناختی رفتاری به مادران، در سلامت جسمی مادران موثر است.
فرضیه شماره 3 : آزموش الگوهای فکری و رفتاری با رویکرد شناختی ـ رفتاری به مادران در کارکرد اجتماعی آنان موثر است.
فرضیه شماره 4 : آموزش الگوهای فکری و رفتاری با رویکرد شناختی ـ رفتاری به مادران در کاهش اضطراب و اختلال خواب مادران موثر است.
فرضیه شماره 5 : آموزش الگوهای فکری و رفتاری با رویکرد شناختی ـ رفتاری به مادران در کاهش افسردگی آنان موثر است.

متغیر ها :
متغیر مستقل: آموزش الگوهای فکری و رفتاری جدید به مادران با رویکرد شناختی ـ رفتاری
متغیر وابسته : سلامت عمومی مادران دارای کودک ADHD ، سلامت جسمی مادران دارای کودک ADHD ، کارکرد اجتماعی مادران دارای کودک ADHD ، اضطراب و اختلال خواب مادران دارای کودک ADHD ، افسردگی مادران دارای کودک ADHD
متغیر کنترل کننده : تحصیلات مادر، بهره هوشی کودکان و جنسیت کودک

تعریف مفاهیم و واژگان اختصاصی طرح :
تعریف نظری :
الف ـ اختلال کمبود توجه / بیش فعالی، تکانشگری ( ADHD) : عبارتست از یک نوع رفتار خاص در کودکان، به طوری که آنان تنها برای مدت کوتاهی روی یک موضوع خاص تمرکز
می کنند، اینها حرکات و رفتار کنترل نشده ای را بطور ناگهانی از خود بروز می دهند، تخمین زده
می شود که 15% کودکان مدرسه ای گرفتار این اختلال می باشند. این اختلال در اختلالات یادگیری نقش داشته و مسائلی از قبیل بیقراری ـ عصبانیت ـ نافرمانی ـ پرخاشگری و..... را به دنبال دارد وسلامت روانی مادران را به خطر می اندازد (گندمی، 1376).
تمرکز یعنی دقت و توجه دقیق روی یک موضوع.
فزون جنبشی ـ بیش فعالی یعنی جنب و جوش زیاد، زیاد این طرف و آن طرف رفتن.
تکانشگری ( تکانشی بودن) عبارتست از : حرف زدن یا انجام دادن کار، بدون تفکر.
رفتار تکانشگری را این گونه توصیف می کنند : 1ـ ناتوانی در کنترل، بازداری و جلوگیری از عمل

خلاصه فصل سوم :روش اجرای تحقیق
در این فصل از تحقیق در خصوص طرح پژوهش، ویژگیهای جامعه آماری، روش نمونه گیری ، حجم نمونه، ابزار اندازه گیری و تستهای مربوط به اجرای پژوهش، روایی و پایانی ابزار اندازه گیری، روش نمره گذاری، بسته آموزشی، روش اجرای تحقیق و شیوه های آماری محاسبه شده در این تحقیق مطالبی به شرح ذیل ارائه گردیده است.

1ـ طرح پژوهش : نیمه آزمایشی
در این پژوهش از 2 گروه آزمایش و گواه ( کنترل) استفاده می گردد. ابتدا میزان سلامت عمومی مادران هر دو گروه قبل از اجرای آموزش، توسط تست GHQ اندازه گیری می شود.
سپس برای گروه آزمایش12جلسه آموزش با رویکرد شناختی ـ رفتاری برگزار می شود، در حالیکه برای گروه کنترل هیچ آموزشی ارائه نمی شود. پس از طی دوره آموزش مجدداً پرسشنامه سلامت عمومی GHQ توسط مادران هر 2 گروه تکمیل گردیده و نتایج بررسی می شود. بنابراین طرح این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی و اثر بخشی است که در آن از طرح پیش آزمون، پس آزمون با گروه کنترل استفاده شده و دیاگرام اجرا به صورت زیر می باشد.

6ـ پایایی و روایی آزمون ها :
الف ـ پرسشنامه CSI4 :
پرسشنامه CSI4 (علائم مرضی کودک) در مطالعات متعددی توسط پژوهشگران و متخصصان بالینی مورد بررسی قرار گرفته است.
در یکی از مطالعات که توسط گادوواسپیرافکین (1997) انجام گرفت، اعتبار باز آزمایی پرسشنامه CSI4 مورد بررسی قرار گرفت و نتایج اعتبار باز آزمایی برای همه طبقه های CSI4 در سطح P<0/0001 معنادار بوده و نمره های شدت و نمره های غربال کننده نشانه های مرضی به شکل زیر گزارش شد : نوع کاستی توجه ADHD (67/0=r 76/0=r )با نوع تکانشی ـ بیش فعالی ADHD (82/0= r و 72/0 = r) و نوع مرکب ADHD (66/0= r و 78/0 = r). در ایران نیز مطالعه ای توسط توکلی زاده (1375) انجام گرفت. بهترین نمره برش 7 و 5 و 4 برای هر یک از اختلالهای بیش فعالی ـ کاستی توجه، لجبازی نافرمانی و اختلال سلوک وحساسیت آنها به ترتیب 75/0 ـ 89/0 ـ 89/0 و پایانی آن به ترتیب 92/0 ـ 91/0 ـ 90% بدست آمده است. علاوه بر این اعتبار پرسشنامه برای هر دو فرم والد و معلم به ترتیب 90% و 93% برآورد شد ( علی پور، 1380).

خلاصه فصل چهارم :تجزیه و تحلیل اطلاعات
تجزیه و تحلیل یکی از پایه های اساسی هر روش تحقیق و عبارت است از روشی که از طریق آن کل فرایند پژوهشی، از انتخاب مسئله تا دسترسی به یک نتیجه هدایت می شود. چون غالب مسائلی که در تعلیم و تربیت مورد پژوهش قرار می گیرند، خیلی وسیع و گسترده هستند، پژوهش گر برای پاسخ گویی به مسائل تدوین شده و یا تصمیم گیری در مورد رد یا تائید فرضیه ای که صورت بندی کرده است، از روشهای مختلف تجزیه و تحلیل استفده می کند ( دلاور، 1384، به نقل از احتشامی، 1386).
در این فصل که به بررسی توصیفی و استنباطی یافته ها پرداخته می شود، ابتدا ویژگیهای جمعیت شناختی آزمودنیها و سپس توصیف آماری اختلاف بین نمرات پیش آزمون و پس آزمون و در نهایت استنباط داده های آماری مربوط به فرضیات مطرح و مورد بررسی قرار گرفته است.
روشی که برای تجزیه و تحلیل و استنباط اطلاعات به کار گرفته شده، آزمون t گروههای مستقل می باشد. در ابتدا نمرات هر دو گروه (آزمایش، کنترل) در دو مرحله پیش آزمون و پس آزمون اندازه گیری و ثبت گردید. پس میانگین نمرات و انحراف استاندارد و تفاوت میانگین (نمرات) محاسبه شد. و پس از آن مقدار F و t در سطح معناداری محاسبه و تفاوت معناداری بین میانگین نمرات پیش آزمون و پس آزمون در هر یک از متغیرها مورد بررسی قرار گرفت.